Η ματαίωση της κατασκευής του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου South Stream αναβαθμίζει τον ΤΑΡ που διέρχεται από την Ελλάδα

ΑΡΘΡΟ   Του Χρήστου Καπούτση

Επανασχεδιάζεται ο «χάρτης» των αγωγών μεταφοράς ενέργειας από τη Ρωσία και την Κασπία στην Κεντροδυτική Ευρώπη. Αναβαθμίζονται και ενισχύονται οι ενεργειακοί αγωγοί ελληνικών συμφερόντων και συναφώς,  η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.

Αναμένονται σημαντικές μεταβολές στον ενεργειακό, οικονομικό και γεωπολιτικό τομέα, μετά την  ακύρωση του σχεδίου κατασκευής του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου South Stream, ο οποίος θα μετέφερε το ρωσικό φυσικό αέριο στη Νότια Ευρώπη, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, μετά τη συνάντησή του με τον τούρκο ομόλογό του  Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν επέρριψε τις ευθύνες για το ναυάγιο του φιλόδοξου σχεδίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην κυβέρνηση της Βουλγαρίας.  «Αν η Ευρώπη δεν επιθυμεί την υλοποίηση του σχεδίου, αυτό δεν θα υλοποιηθεί», υπογράμμισε ο Ρώσος πρόεδρος.

«Για την Ευρώπη, η απόφαση να σταματήσει το σχέδιο του αγωγού, αποτελεί κακή εξέλιξη, αφού χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο, δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε. Εκτιμώ πως η Ευρώπη θα υποφέρει σκληρά από την απώλεια αυτή», εκτιμά ο επικεφαλής του αυστριακού ενεργειακού Ομίλου ΟΜW, Χέρχαρντ Ρόις.

Ο αγωγός South Stream θα ξεκινούσε από το Νότο της Ρωσίας, υποθαλάσσια στη Μαύρη Θάλασσα, θα έφτανε στη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Ουγγαρία, την Ιταλία και την Αυστρία

Μάλιστα,  το κενό που δημιουργεί η ματαίωση του South Stream, ο Βλ. Πούτιν ανακοίνωσε ότι θα καλυφθεί με την μεγέθυνση του  αγωγού Blue Stream, που είναι σε λειτουργία και  συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία. Επιπλέον, ο Πρόεδρος της Ρωσίας δήλωσε ότι « η Μόσχα είναι έτοιμη να κατασκευάσει ένα άλλο σύστημα αγωγών και, αν αυτό κριθεί σκόπιμο, έναν πρόσθετο κόμβο για τους πελάτες μας στη Νότια Ευρώπη, ο οποίος θα βρίσκεται σε τουρκικό έδαφος, κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα». Συνεπώς, αν υλοποιηθεί αυτή η επιλογή, το ρωσικό φυσικό αέριο, θα μπορεί , αν αυτό καταστεί αναγκαίο, να μεταφέρεται στην νότια Ευρώπη διασχίζοντας ελληνικά εδάφη.  Ο διευθύνων σύμβουλος της Gazprom Αλεξέι Μίλερ δήλωσε ότι η εταιρία του θα κατασκευάσει αγωγό, ο οποίος μέσω της Τουρκίας θα φτάνει μέχρι τα ελληνικά σύνορα και θα δίνει πρόσβαση στη Ρωσία στην αγορά της νότιας Ευρώπης (Ελλάδα, Αλβανία, Σλοβενία, Σερβία και Ιταλία). Ο νέος αγωγός θα διασχίζει  τη Μαύρη θάλασσα, αλλά θα αποφεύγει την Ουκρανία και τη Βουλγαρία και θα φτάνει μέσω Τουρκίας στα σύνορα με την Ελλάδα. Θα μπορεί να μεταφέρει κάθε χρόνο 63 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Τα 14 δισ. κυβικά μέτρα εξ αυτών θα παραδίδονται στην Τουρκία, η οποία είναι η δεύτερη καλύτερη πελάτισσα της Gazprom στην περιοχή, με πρώτη φυσικά τη Γερμανία σε επίπεδο Ε.Ε..  Αν η Ελλάδα, αξιοποιήσει την ευκαιρία και αναθερμάνει τις ελληνο-ρωσικές σχέσεις, θα μπορέσει να έχει συμμετοχή και στην μεταφορά του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Από την άλλη πλευρά του Αιγαίου, ενισχύοντας τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις στον ενεργειακό και οικονομικό τομέα, η  Μόσχα, ανακοίνωσε ότι θα μειώσει την τιμή του φυσικού αερίου κατά 6% για τους Τούρκους από την 1η Ιανουαρίου του 2015. Ωστόσο, κατά τη συνάντηση Ερντογάν - Πούτιν ήρθαν στην επιφάνεια και οι σοβαρές διαφορές των δύο χωρών αναφορικά με τις κρίσεις σε Ουκρανία και Συρία.

Αναβαθμίζεται σημαντικά ο ανταγωνιστικός αγωγός ΤΑΡ

Μετά την ακύρωση του  South Stream, ο οποίος θα ολοκληρωνόταν το 2015, αναβαθμίζεται σημαντικά ο ανταγωνιστικός αγωγός ΤΑΡ.  Είναι ο δι-Αδριατικός αγωγός φυσικού αερίου (TAP),  που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από το τεράστιο κοίτασμα Shah Deniz II στο Αζερμπαϊτζάν (αμερικανο-ευρωπαϊκών συμφερόντων), μέσω της Τουρκίας, της Ελλάδας ,  της Αλβανία και διασχίζοντας την Αδριατική και τη νότια Ιταλία, στα κράτη της Δυτικής Ευρώπης. 

 Επισημαίνουμε ότι,  οι αγωγοί που έχουν γεωστρατηγική αξία  για την Ελλάδα και την Ευρώπη εκτός από τον  «TAP» είναι ακόμη: Ο «East Med», όπου από το 2021, πιθανολογείται ότι θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ και την Κύπρο, θα περνά στην Κρήτη και στη συνέχεια διασχίζοντας την Πελοπόννησο και την Ήπειρο θα φτάνει μέσω του ελληνοϊταλικού αγωγού (IGI) στην Ιταλία, αλλά και ο IGB ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας – Βουλγαρίας.

Επίσης μία βασική  παρενέργεια της ακύρωσης της κατασκευής του αγωγού μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη του South Stream, είναι ότι, ενεργοποιείται και η δημιουργία του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου,  για μεταφορά μη ρωσικού φυσικού αερίου από την περιοχή της Κασπίας και της Μέσης Ανατολής στην Ευρώπη. Το βασικό έργο του Νότιου Διαδρόμου αποτελούσε ο  αγωγός «Ναμπούκο», επίσης ανταγωνιστικός του South Stream , που θα διέρχεται από την Τουρκία. Όμως, ο Ναμπούκο, λόγω έλλειψης αρκετών ποσοτήτων φυσικού αερίου,  που θα τον καθιστούσαν βιώσιμο, αντικαταστάθηκε με τον μικρότερο αγωγό ΤΑΝΑΡ, ο οποίος θα διοχετεύει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας και Ελλάδας.

Η κεντροδυτική Ευρώπη και ειδικά η Γερμανία, στηρίζονται κυρίως, στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου,  μέσω  αγωγών, που διέρχονται από την Ουκρανία και την Μαύρη Θάλασσα.

 Ωστόσο, Βρυξέλλες και Βερολίνο , έχουν αντιληφθεί και λόγω της Ουκρανικής κρίσης, ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν νέοι αγωγοί μεταφοράς φυσικού αέριου, είτε από την Κασπία ,είτε από την Αν. Μεσόγειο, ώστε η Ευρώπη  να διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της. Η κρίση στην Ουκρανία, έχει καταστήσει επιτακτική την ανάγκη , να προχωρήσει άμεσα η μετασκευή αγωγών φυσικού αερίου, που θα παρακάμπτουν την Ουκρανία, αλλά και θα μειώσουν την ποσότητα φυσικού αεριού,  που θα προέρχεται από την Ρωσία. Κυρίως όμως, Στρατηγική επιλογή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είναι, η Ευρώπη, σταδιακά να απεξαρτηθεί από την τροφοδοσία της με ρωσική ενέργεια (πετρέλαιο και φυσικό αέριο).

Ένας  από τους αγωγούς,  που η κατασκευή του θα μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία θα είναι ο ΤΑΡ,   αφού  θα εξελιχτεί σε βασικό ενεργειακό τροφοδότη της Ε.Ε. 

Επίσης, η μεταφορά του φυσικού αερίου στην Ευρώπη,  που έχει εντοπιστεί στην Ανατολική Μεσόγειο,  στην Κυπριακή ΑΟΖ και στην ΑΟΖ του Ισραήλ, είτε μέσω Ελλάδος , είτε μέσω Τουρκίας, εντάσσεται στα σχέδια απεξάρτησης της Ευρώπης,  από το ρωσικό φυσικό αέριο.  Όλα αυτά, είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρα για την Ελλάδα, αφού η χώρα μας είναι πολύ πιθανόν να εξελιχθεί σε ισχυρό διαμετακομιστικό ενεργειακό κόμβο, για την τροφοδοσία της Ευρώπης,  δηλαδή σε πόλο έλξης νέων επενδύσεων και νέων επιχειρήσεων, αναγκαίων για την πολυπόθητη ανάπτυξη. Και ακόμη,  γίνεται πιο επιτακτική η στήριξη από την πλευρά της Ευρώπης, της Ελλάδας ώστε να αξιοποιήσει και  τους  δικούς της φυσικούς πόρους.