Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. και οι γεωπολιτικές ισορροπίες

ΆΡΘΡΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΠΟΥΤΣΗ

Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε., δημιουργεί , εκτός των άλλων, ένα σημαντικό κενό στην ευρωπαϊκή πολιτική  ασφάλειας και άμυνας.  Η Βρετανία, ως ισχυρή στρατιωτική δύναμη,  σε συμβατικά και πυρηνικά μέσα και κάτοχος της μίας από τις 5  έδρες  των μονίμων μελών, του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ήταν ο μεγαλύτερος πάροχος ασφάλειας της Ε.Ε. Χωρίς τη Βρετανία, η ασφάλεια της Ε.Ε. καθίσταται προβληματική,  ειδικά στην αντιμετώπιση  των ασύμμετρων απειλών (π.χ. πρόληψη τρομοκρατικών χτυπημάτων  σε ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, αφού η Βρετανία διαθέτει  από πιο ισχυρά  και πολυπλόκαμα παγκοσμίως δίκτυα αναβαθμισμένων πληροφοριών)  και περιορισμού των προσφυγικών ροών,  καθώς η δημιουργία αξιόπιστης ευρωπαϊκής  συνοριοφυλακής,  χωρίς τα Βρετανικά πλοία,  θα είναι μάλλον λίαν δυσχερής.

Παράλληλα όμως,  η Βρετανία, αναβαθμίζει τη Στρατηγική της θέση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. «Η απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άλλαξε την θέση της στη διεθνή σκηνή, δεν την υποβάθμισε», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, και  πρόσθεσε, «η Βρετανία θα συνεχίσει να έχει ισχύ για εμάς και θα εμπλέκεται σε κρίσιμο βαθμό,  σε κάθε θέμα ξεχωριστά».

Επίσης,  γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ, σχολιάζοντας  νίκη του Brexit στο  δημοψήφισμα, δήλωσε:   “Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου στο ΝΑΤΟ θα μείνει αμετάβλητη,  παρά την απόφαση των Βρετανών να εγκαταλείψουν την ευρωπαϊκή οικογένεια. Η Βρετανία θα παραμείνει ένας ισχυρός και αφοσιωμένος σύμμαχος του ΝΑΤΟ  και θα συνεχίσει να παίζει τον ηγετικό της ρόλο στους κόλπους της Συμμαχίας μας».

Είναι σαφές ότι, το Λονδίνο, εξοπλισμένο με μέσα πυρηνικής αποτροπής και με ισχυρό στρατό,  που είναι ικανός να αναλαμβάνει αποστολές στο εξωτερικό,  είναι ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες του ΝΑΤΟ. 

Μετά από αυτά, το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι,  με ποιο τρόπο οι ευρωπαίοι ηγέτες θα καλύψουν τη «μαύρη τρύπα» που προκάλεσε η αποχώρηση της Βρετανίας, στην ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική.

Πρώτη επιλογή  φαίνεται ότι είναι, να υλοποιηθούν τα σχέδια  σύμφωνα με τα οποία, η Γαλλία και η Γερμανία, θα μπορούσαν να ηγηθούν μιας «κοινής αμυντικής ένωσης», όπως τη χαρακτηρίζει το Βερολίνο, για την ανάπτυξη και την κοινή χρήση των αμυντικών – στρατιωτικών  δυνατοτήτων, προς όφελος της ασφάλειας της Ε.Ε.. Πρώτο βήμα, η  δημιουργία άμεσα, ενός Ευρωπαϊκού Στρατηγείου,  ανεξάρτητου από το ΝΑΤΟ, για την εκτέλεση και τον συντονισμό των ευρωπαϊκών στρατιωτικών αποστολών.

Η  Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να «δράσει αυτόνομα εάν και όταν κριθεί απαραίτητο , για να αντιμετωπίσει απειλές κατά της ασφάλειας και της σταθερότητας», δήλωσε  η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Federica Mogherini  , ενημερώνοντας τους ηγέτες  της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης  Τετάρτης, που συζήτησαν τις συνέπειες από την αποχώρηση της Βρετανίας.  Ουσιαστικά η αρμόδια Επίτροπος Φ. Μογκερίνι, προχωρεί  ένα βήμα παραπάνω από τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Στρατηγείου και προτείνει,  τη δημιουργία ισχυρού Ευρωστρατού,  που θα στηρίζει τις επιλογές της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής, θα καλύπτει στρατιωτικά τις ανάγκες ασφάλειας  και άμυνας της Ε.Ε. και ως ευρωπαϊκός στρατιωτικός μηχανισμός, θα είναι ανεξάρτητος από το ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Elmar Brok , ζητάει  να δημιουργηθεί κοινό στρατιωτικό αρχηγείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι ευρωπαϊκός στρατός, ώστε να έχει υπόσταση  και διεθνές κύρος, η Κοινή Ευρωπαϊκή Εξωτερική Πολιτική και η Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σε συνέντευξή του,  υποστήριξε ότι «η ύπαρξη του Ευρωστρατού θα βοηθήσει την ΕΕ να χτίσει κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. Με την ύπαρξη του Ευρωστρατού, η Ευρώπη θα μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της προς  τη διεθνή κοινότητα».  Μάλιστα ο  Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ, Στρατηγός Μιχ. Κωσταράκος,  έχει πάρει εντολή από Γιούνκερ και Μογκερίνι, να παρουσιάσει το συντομότερο, ένα πλήρες σχέδιο συγκρότησης Ευρωστρατού, με έμφαση στον τομέα της συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών υψηλής διαβάθμισης. 

 Όμως, εφόσον υιοθετηθεί η πρόταση για τη δημιουργία Στρατιωτικής Δύναμης αμιγώς ευρωπαϊκής, τότε, θα πρέπει τα 27 κράτη – μέλη της Ε.Ε., να διαθέσουν 1,3-1,7% του ΑΕΠ, για την άμυνα της Ε.Ε., πέραν των οικονομικών υποχρεώσεών τους προς το ΝΑΤΟ,  αφού τα 22 από τα 27 ευρωπαϊκά κράτη είναι και μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας.  Έμπειροι αναλυτές εκτιμούν ότι, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι 27 θα συμφωνήσουν, να χρηματοδοτήσουν τη δημιουργία Ευρωστρατού, προβάλλοντας το ισχυρό επιχείρημα,  ότι την  ασφάλεια και την Άμυνα της Ευρώπης, διασφαλίζει επαρκώς το ΝΑΤΟ.

Στην περίπτωση όμως, που  εγκαταλειφτεί η ιδέα του Ευρωστρατού  και αφεθεί η άμυνα και η ασφάλεια  της Ε.Ε. στο ΝΑΤΟ, όπως προτείνουν διάφορα κράτη (Πορτογαλία, Ισπανία, Φιλανδία, Ολλανδία, Πολωνία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία) τότε, η Ευρωπαϊκή Εξωτερική πολιτική  θα είναι χειραγωγούμενη από τις ΗΠΑ. Συνεπώς, η προοπτική,  η Ε.Ε.  μετά την Νομισματική ενοποίηση να περάσει στην επομένη φάση της  πολιτικής ολοκλήρωσης και να αποκτήσει  πολιτική οντότητα, διεθνές κύρος, αμυντική ταυτότητα  και παρεμβατικότητα στις διεθνείς εξελίξεις, είναι απλά ανέφικτη. Η Ε.Ε. θα παραμείνει  μια Οικονομική Ζώνη , υπό αμερικανική επικυριαρχία. 

Ίσως έτσι να  εξυπηρετούνται και οι Στρατηγικοί στόχοι της αμερικανικής διπλωματίας. Οι ΗΠΑ, έχουν εκδηλώσει και μάλιστα μέσω της Βρετανίας, την αντίθεσή τους στη δημιουργία της Γερμανικής Ευρώπης,  καθώς και στη συγκρότηση Ευρωστρατού.  Οι αμερικανοί διπλωμάτες εκτιμούν ότι,  η αυτονόμηση της Γερμανίας  λόγω οικονομικής ευρωστίας,  που θα γίνει ανεξέλεγκτη εφόσον δημιουργηθεί ο  Ευρωστρατός   ως στρατιωτική  δύναμη ανεξάρτητη από το ΝΑΤΟ ,   η ηγεμονία  της Γερμανίας στον «ευαίσθητο» ευρωπαϊκό νότο και κυρίως,  η ανάπτυξη προνομιακών σχέσεων του Βερολίνου με τη Μόσχα  στον ενεργειακό τομέα,  αντιστρατεύονται Στρατηγικά συμφέρονται των ΗΠΑ.  Άρα,  η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε., επιδέχεται βαθύτερη και πάντως, όχι εν θερμώ , γεωπολιτική ανάλυση …