25η Μαρτίου 2010

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΘΑΝ. ΚΑΠΟΥΤΣΗΣ
  Η Επανάσταση των Ελλήνων το 1821, συνιστά καταβάση  μια επιτυχημένη έκφραση, του  εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος ενός Λαού,  που βίωνε τη φτώχεια, την εξαθλίωση, τη βία και την έσχατη περιφρόνηση των Οθωμανών κατακτητών.
Η Ελληνική Επανάσταση έχει σαφείς επιρροές από την Γαλλική Επανάσταση του 1789 , αφού συνέβαλε  στην αφύπνιση του Εθνικού συναισθήματος, που εξελίχτηκε σε αίτημα Εθνικής Αποκατάστασης.
Φυσικά οι λέξεις Ελευθερία, Αλληλεγγύη και Επανάσταση, δεν ήταν άγνωστες λέξεις για τους Έλληνες. Άλλωστε  μετά την άλωση της Πόλης, σημειώνονται εκατοντάδες ένοπλα κινήματα,  που στόχο έχουν  την αποτίναξη του ζυγού της σκλαβιάς.
Η τουρκοκρατία και ο συμβιβασμός στη βία και την αυθαιρεσία των κατακτητών,  έκανε τους κατοίκους ραγιάδες. Η αντίδραση στο ραγιαδισμό όμως, τους έκανε Έλληνες.
Στα χρόνια της σκλαβιάς, οι μορφωμένοι Έλληνες , προσπαθούσαν να διαμορφώσουν ένα πνευματικό ήθος στη νέα γενιά των Ελλήνων,  ώστε να  υιοθετούσε αρχές ατομικής και πολιτικής ελευθερίας , με  σημείο αναφοράς ένα Έθνος , το Έθνος των Ελλήνων, ως  φορέα  ενός δισχιλιετούς Πολιτισμού, που υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος φωτοδότης  της σκέψης των Ανθρώπων.
  Μήπως τα ίδια «υλικά» χρειάζονται και σήμερα, για να αντισταθούμε στη σύγχρονη Βαρβαρότητα ,   στην προσπάθεια υποβάθμισης  της ποιότητας ζωής και φαλκίδευσης  των ατομικών Δικαιωμάτων;

          ************************
                    Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου


  Μια απρόσμενη ναυμαχία, λίγων μόλις ωρών, στο Ναβαρίνο, στον κόλπο της Πίλου στη   Μεσσηνία, στις 20 Οκτωβρίου του 1827 ανέστησε την καταρρέουσα Ελλάδα.

 Σταμάτησε τη  καταστροφική  για τους Έλληνες επέλαση  του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο,  αναπτέρωσε τα ηθικό των Ελλήνων αγωνιστών,  που είχαν σχεδόν διαλυθεί  και κρύβονταν στις σπηλιές σαν αγρίμια και άλλαξε τη ροή της ιστορίας.
Ο αντίκτυπος της ναυμαχίας του Ναβαρίνου είναι καταλυτικός. Ο στόλος των συμμάχων (Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία) καταναυμάχησε τον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο.
Η Ελλάδα πανηγυρίζει, η Τουρκία θρηνεί, η Ευρώπη διχάζεται.
«Ατυχές γεγονός» το χαρακτηρίζει ο Βασιλιάς της Αγγλίας, ενώ ο Αυτοκράτορας Φραγκίσκος της Αυστροουγγαρίας διακηρύσσει ότι «πρόκειται για έγκλημα».  Και ο διαβόητος Μέτερνιχ τη χαρακτήρισε ως απαρχή του χάους, για την ευρύτερη περιοχή.
 Τι έγινε  όμως εκείνο το απόγευμα της 20^ης Οκτωβρίου του 1827 μερικές δεκάδες μέτρα από το λιμάνι της Πύλου;                              
Σε κάποια στιγμή ένα εχθρικό πυρπολικό του τουρκο-αιγυπτιακού στόλου  έφθασε πολύ κοντά στο αγγλικό πολεμικό πλοίο "Ντάρτμουθ" και ο κυβερνήτης του  έστειλε μια λέμβο με λίγους άνδρες και επικεφαλής τον υποπλοίαρχο Φιτσρόυ για να αναγκάσει το εχθρικό πυρπολικό να απομακρυνθεί. Εκείνοι άρχισαν τότε να πυροβολούν και σκότωσαν το νεαρό Άγγλο υποπλοίαρχο και μερικούς ακόμη άνδρες.
Το "Ντάρτμουθ" ανταπέδωσε το πυρ. Η γαλλική ναυαρχίδα "Σειρήν" χτυπήθηκε από την αιγυπτιακή φρεγάτα ´Έσμίνα". Αμέσως ο Γάλλος διοικητής Δεριγνύ διέταξε σφοδρό κανονιοβολισμό κατά της εχθρικής φρεγάτας , το ίδιο έκανε και ο Κόδριγκτον και σε ελάχιστα λεπτά το πυρ γενικεύθηκε .
 Οι κανονιοβολισμοί ρίχνονταν από όλες τις πλευρές και ο πυκνός καπνός εμπόδιζε τους συμμάχους να διακρίνουν τα δικά τους πλοία από τα εχθρικά. Στις 3 μ.μ. πλησίασε και ο ρωσικός στόλος με επικεφαλής τη ναυαρχίδα ´Άζόφ", οπότε η μάχη που προκλήθηκε από ένα «τυχαίο» συμβάν, πήρε ανυπολόγιστες διαστάσεις.

Από τις 2:30 το μεσημέρι μέχρι τις 6 το απόγευμα ( αυτή η ιστορική ναυμαχία είχε διάρκεια  μονάχα 4 ώρες) , οι Σύμμαχοι διέλυσαν τον τουρκο-αιγυπριακό στόλο.
Έτσι , ένα «δυσάρεστο», «τυχαίο» και «μοιραίο» γεγονός,   προκάλεσε τη   διεθνής αναγνώριση του παραπαίοντος μέχρι τότε Ελληνικού Κράτους.
                                  **************8
Φιλική εταιρεία
 Καθοριστική ήταν η συμβολή της «Φιλικής Εταιρείας» στην εξέγερση των υποδούλων Ελλήνων, που βασίστηκε όμως σε ένα πολύ ωραίο και πολύ μεγάλο ψέμα.
Ο πρωτεργάτης και εμπνευστής της «φιλικής εταιρείας» , ο Νικόλαος Σκουφάς, ήταν ένας άσημος και χωρίς μόρφωση εμποροϋπάλληλος στην Οδησσό, που μάλιστα δεν ήξερε και καλά Ελληνικά.
Αυτός λοιπόν και η παρέα του,  είχαν την έμπνευση να διαδίδουν ότι η «φιλική εταιρεία» ήταν υπό την προστασία μιας μυστηριώδους Ανώτατης Αρχής.
Και άφηναν τον υπαινιγμό,  ότι η Αρχή αυτή βρισκόταν στην Αυλή του Τσάρου της Ρωσίας.
Και επειδή το θρησκευτικό δόγμα της Χριστιανικής Ορθοδοξίας είναι κοινό σε Έλληνες και Ρώσους, και επειδή τότε η Ρωσία ήταν σε πόλεμο με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και κυρίως, επειδή σε μας τους Έλληνες αρέσουν οι Μύθοι και τα Μυστήρια, το τέχνασμα έπιασε, η  «φιλική εταιρεία» διαδόθηκε παντού, από τις παραδουνάβιες χώρες μέχρι κάτω τη Μάνη. Και προετοίμασε το έδαφος,  για την επανάσταση που ακολούθησε.
Είναι χαρακτηριστικό,  ότι όταν πήγε ο Εμμανουήλ Ξάνθος , εκ  των συνιδρυτών της «φιλικής εταιρείας»,  στην Πετρούπολη για να συναντήσει τον Ιωάννη Καποδίστρια, που τότε ήταν αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου,  και να του προσφέρει την Αρχηγία της Εταιρείας,  ο Ιωάννης Καποδίστριας , όχι μόνο δεν τον δέχτηκε φιλικά, αλλά τον έδιωξε κακήν κακώς. Μία ερμηνεία της συμπεριφοράς του Καποδίστρια είναι δεν ήθελε να φανεί ότι η Ρωσία υποκινεί την Ελληνική Επανάσταση, που θα προκαλούσε τις αντιδράσεις της Αγγλίας και της Γαλλίας.
Στη συνέχεια, μετά την άρνηση του Καποδίστρια,  ο Ξάνθος , μόνος του χωρίς να ρωτήσει κανέναν, πρόσφερε την Αρχηγεία της Φιλικής Εταιρείας στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, που τότε ζούσε στη Ρωσία και είχε τον τίτλο του Πρίγκιπα και τον βαθμό του  Στρατηγού. Είχε χάσει μάλιστα το δεξί του χέρι στη μάχη της Δρέσδης, πολεμώντας υπό την ρωσική σημαία.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, μόλις πήρε την Αρχηγεία και κατάλαβε ποιοι είναι οι Αρχηγοί της «φιλικής εταιρείας»,   τους παραμέρισε και σφετερίστηκε την εξουσία που του προσέφεραν.
Βέβαια, λίγο  αργότερα ο Αλέξανδρος Υψηλάντης θα πέσει από τα σύννεφα, όταν θα διαπιστώσει ότι , ούτε Ανώτατη Αρχή υπάρχει, ούτε μυστικός στρατός, ούτε χρήματα, ούτε πολεμοφόδια. Δεν υπ΄ρχει απολύτως τίποτα, παρά μόνο χιλιάδες μυημένοι Έλληνες στο ΤΙΠΟΤΑ.
 Και ότι η «Φιλική εταιρεία», βασίζεται σε ένα Μύθο, που είναι όμως ισχυρή, επειδή, χιλιάδες μυημένοι άνθρωποι  έχουν πιστέψει ότι ο Μύθος είναι πραγματικότητα και τον έχουν διαδώσει παντού,  όπου υπάρχουν Έλληνες. Και στηριζόμενοι στον Μύθο, ΠΟΥ πίστευαν για πραγματικότητα, ξεκίνησαν την Επανάσταση. Το μεγαλύτερο ίσως ένοπλο κοινωνικό κίνημα επί ευρωπαϊκού  εδάφους.
ΚΑΙ πέτυχαν γιγαντιαία αποτελέσματα,  με ασήμαντα μέσα.

           **************
Ο εμφύλιος στην Πελοπόννησο.
Ο ξεσηκωμός του 1821 είχε όμως και πολλά τρωτά και πολλά μελανά σημεία.
Οι εμφύλιες έριδες  μεταξύ των ηγετών και τοπαρχών,  ήταν το μεγαλύτερο αγκάθι του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Ας θυμηθούμε δύο από τα δεκάδες περιστατικά.
1.       Αρχές Μαρτίου του 1823 και ενώ ακόμη οι Τούρκοι είναι μέσα στα Κάστρα της Πελοποννήσου, οι πολιτικοί ηγέτες της Επανάστασης έχουν βαλθεί να εξουδετερώσουν τους στρατιωτικούς, που έχουν αυξημένο κύρος στο Λαό, εξαιτίας των στρατιωτικών επιτυχιών.
Η αιτία της διαμάχης είναι, η επιρροή, η ισχύς και οι προσωπικές φιλοδοξίες.
Ενδεικτικό της χαώδους καταστάσεως είναι ότι ο Υδραίος Καραβοκύρης Γεώργιος Κουντουριώτης ζητάει από την Εθνοσυνέλευση την εξαίρεση της Πελοποννήσου από το Εθνικό Σώμα.
Επίσης,  χαρακτηριστικό της αντιπαλότητας είναι  ότι , όταν συγκεντρώθηκαν στο Άστρος για την Εθνοσυνέλευση, οι πολιτικοί με τον Πετρόμπεη, τον  Δεληγιάννη  και τον Μαυροκορδάτο και άλλους, είχαν μαζί τους ένα σώμα από 6 χιλιάδες  πιστούς μαχητές, για φρουρά. 
Αντίπαλοί τους οι στρατιωτικοί με τον Κολοκοτρώνη και τον Υψηλάντη και με 1000 οπλισμένους. .
Και η πρόταση στον Κολοκοτρώνη ήταν: «να τους χαλάσουμε τώρα Στρατηγέ , γιατί μετά αυτοί θα μας φουρκίσουν».  (φούρκα είναι το παλούκι , ο πάσσαλος).

Η εμφύλια αιματοχυσία αποφεύχθηκε χάριν στην ψυχραιμία του Κολοκοτρώνη.
Μάλιστα ο «Γέρος του Μωριά» , προκειμένου να εξομαλύνει την κατάσταση , αρραβώνιασε τον γιό του Κολίνο με την κόρη του αντιπάλου του , Κανέλλου Δεληγιάννη.
Βέβαια αργότερα χάλασε το προξενιό, αλλά ο Κολοκοτρώνης με την κίνησή του , να συμφιλιωθεί με τους ορκισμένους εχθρούς του, σε μια κρίσιμη στιγμή για την πορεία της Επανάστασης,  απέδειξε ότι ήταν ένας γνήσιος λαϊκός αγωνιστής, που μάχεται μόνο για τα δίκαια του Λαού και για την απελευθέρωση της πατρίδας.
                                                 *
2.       Τέλος Νοεμβρίου του 1823 , σώματα Ρουμελιωτών με επικεφαλής τον Γκούρα, τον Κίτσο Τζαβέλλα, τον Καρατάσο , τον Πανουργιά και άλλους στερεο-ελλαδίτες οπλαρχηγούς, αποβιβάζονται στην Πελοπόννησο και στέφονται κατά  των Ελλήνων Καπεταναίων, των οποίων λεηλατούν τις περιουσίες τους.
Ο Κοτσάμπασης της Γορτυνίας Κανέλλος Δεληγιάννης γράφει για το θέμα αυτό,  στην τρίτομη Ιστορία του, τα έξης:
«οι Ρουμελιώτες έτρεξαν στην Πελοπόννησο,  όπως τα κοράκια πέφτουν στα πτώματα των ζώων. Και με ποιο σκοπό; Να πολεμήσουν τους προύχοντες της Πελοποννήσου, οχτώ ή δέκα οικογένειες! Εκείνες οι οποίες εκίνησαν τον κολοσσιαίον  μοχλόν της Εθνικής επαναστάσεως».  

                                            ===========  ----------

Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ- ΙΜΠΡΑΗΜ

Δύο από τα σημαντικότερα γεγονότα στο ξεκίνημα της επανάστασης των Ελλήνων, που έδωσαν πνοή και στέριωσαν το επαναστατικό κίνημα , ήταν, η «άλωση της Τριπολιτσάς»  το 1821 , ΚΑΙ η καταστροφή της στρατιάς το ΔΡΑΜΑΛΗ το 1822.
Και στα δύο, καθοριστικά για την Επανάσταση,  γεγονότα, πρωταγωνιστής ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο θρυλικός «Γέρος του Μοριά», που πέρα από στρατιωτική ιδιοφυία , αναδεικνύεται και σε ανιδιοτελή ηγέτη των επαναστατημένων Ελλήνων.
Όμως , ακολουθούν δύο χρόνια ,μέχρι το 1824, όπου οι αντιπαλότητες για την εξουσία, των στρατιωτικών και των πολιτικών οδηγούν στον εμφύλιο.
Αποκορύφωμα του εμφυλίου σπαραγμού ήταν η φυλάκιση του Θ. Κολοκοτρώνη από τους πολιτικούς αντιπάλους του το 1825 , στην Μονή Προφήτη Ηλία στην Ύδρα.
Ενώ λοιπόν γίνονται αυτά τα φοβερά με τους Έλληνες, τον Φεβρουάριο του 1825 αποβιβάζεται στη Μεθώνη ο Ιμπράημ, επικεφαλής πολυάριθμης στρατιάς τουρκο-Αιγυπτίων, άριστα εξοπλισμένη και απόλυτα πειθαρχημένη.
Με τον Κολοκοτρώνη στη φυλακή, ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού, δηλαδή Πρωθυπουργός, ο Γεώργιος Κουντουριώτης, ναυτικός από την Ύδρα, αποφασίζει να αναμετρηθεί με τον  Ιμπραήμ. Μάλιστα, ορίζει αρχηγό των χερσαίων δυνάμεων στη Μεσσηνία, τον Πλοίαρχο Κυριάκο Σκούρτη. (παρανοϊκές αποφάσεις).
Φυσικά ο Ιμπραήμ τους διέλυσε στο χωριό Κρεμύδι και οι Κουντουριώτης και Σκούρτης μαζί με διάφορους καπεταναίους ετράπησαν σε άτακτη  φυγή.

Ο Ιμπραήμ συνεχίζει την καταστροφική προέλασή  του στην Πελοπόννησο.
Στις 20 Μαΐου του 1825 ο ηρωικός Παπαφλέσσας, προσπαθεί να αναχαιτίσει τον Ιμπραήμ στο Μανιάκι. 
Η μάχη χάνεται για τους Έλληνες  και ο Παπαφλέσσας με το θάνατό   του συγκαταλέγεται στις θρυλικές μορφές της Επανάστασης.
 Η Ελληνική Επανάσταση αιμορραγεί, και μπροστά στη λαϊκή κατακραυγή, η Κυβέρνηση Κουντουριώτη αποφασίζει να αποφυλακίσει τον Κολοκοτρώνη και να του αναθέσει την Αρχιστρατηγία , προκειμένου να αντιμετωπίσει τον προελαύνοντα Ιμπραήμ.
Ο Κολοκοτρώνης προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη χαώδη κατάσταση. Να ανασυγκροτήσει τους διαλυμένους Έλληνες και να αντιμετωπίσουν τον Ιμπραήμ.

Η σύγκρουση Κολοκοτρώνη – Ιμπραήμ, εξελίσσεται σε ΥΨΗΛΟΎ επιπέδου σύγκρουση , στρατηγικής  τακτικής  και στρατιωτικών ελιγμών.

Ο Ιμπραήμ, ακολουθούσε την εξής τακτική. Βασίζονταν στον αιφνιδιασμό των αντιπάλων του, με την αξιοποίηση κυρίως του ιππικού. Επέλεγε τον στόχο, συγκέντρωνε όγκο δυνάμεων και εξαπέλυε αιφνιδιαστική επίθεση.
Απέναντι σε αυτή την επιθετική τακτική του Ιμπραήμ, οι Έλληνες  καπεταναίοι επέλεγαν την παθητική άμυνα. Μια  επιλογή που  οδηγεί σε βέβαιη ήττα.

Ο Κολοκοτρώνης όμως άλλαξε την τακτική αυτή. Ποτέ δεν συγκρούστηκε  κατά μέτωπο με τον Ιμπραήμ. Επέλεξε  τη συγκρότηση μικρών αντάρτικων  ομάδων, που χτυπούσαν τμήματα οπισθοφυλακής του Ιμπραήμ και έφευγαν.
Επίσης χτυπούσαν, τα  τμήματα  που ανεφοδίαζαν τον στρατό του Ιμπραήμ, με τρόφιμα και πυρομαχικά.
Η τακτική αυτή του Κολοκοτρώνη, που διδάσκεται σήμερα στις στρατιωτικές σχολές ως πρότυπο «ανορθόδοξου πολέμου» ,  δημιούργησε πολλά και σοβαρά προβλήματα στον Ιμπραήμ.

Ο Ιμπραήμ, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει στρατιωτικά την τακτική του αντάρτικου του Κολοκοτρώνη και επιλέγει την τακτική του «προσκυνήματος».
Δηλαδή, όποιος Έλληνας «προσκυνήσει» αμνηστεύεται και έχει προνομιακή μεταχείριση  από τον Ιμπραήμ. ΄
Και ο Κολοκοτρώνης απαντάει στην τακτική του Ιμπραήμ με την εντολή, «τσεκούρι και φωτιά στους προσκυνημένους».
Η αντιπαράθεση Κολοκοτρώνη – Ιμπραήμ, διαρκεί μέχρι τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, το αποτέλεσμα της οποίας δικαιώνει τον Κολοκοτρώνη.
         **********************
Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο αποκληθείς «Νικηταράς ο Τουρκοφάγος»

Ο Νικήτας Σταματελόπουλος, ο αποκληθείς «Νικηταράς ο Τουρκοφάγος»,  ήρωας από τους λίγους της Επαναστάσεως του 1821, πέθανε στην «ψάθα»,  ως γνωστόν, επαιτών στα σοκάκια του Πειραιώς. Η αρμόδια Αρχή, μάλιστα,  η οποία χορηγούσε τα πόστα στους επαίτες (ήταν τόσοι πολλοί που  ζητιάνευαν μόνο μια ημέρα της εβδομάδας) είχε ορίσει για τον  ήρωα-επαίτη μια θέση κοντά στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα η Εκκλησία  της Ευαγγελίστριας και του επέτρεπε να επαιτεί κάθε Παρασκευή.
 Ήταν δε τόση η ένδεια του σχεδόν τυφλού πλέον στρατηγού (η πατρίς δεν  του είχε χορηγήσει σύνταξη), ώστε δεν είχε χρήματα ούτε για να
 αγοράσει ψωμί για την άρρωστη γυναίκα του. Η περιπέτεια του ήρωα
 έφτασε στα αφτιά πρέσβη Μεγάλης Δυνάμεως, ο οποίος ενημέρωσε σχετικά  την κυβέρνησή του.
 Έτσι κάποια στιγμή, απεσταλμένος της πρεσβείας,  βρέθηκε στο «πόστο» όπου επαιτούσε ο οπλαρχηγός. Μόλις ο Νικηταράς
 αντελήφθη τον ξένο, μάζεψε αμέσως το απλωμένο  χέρι του.
 «Τι κάνετε στρατηγέ;» ρώτησε ο απεσταλμένος.
«Απολαμβάνω ελεύθερη  πατρίδα», απάντησε περήφανα ο ήρωας.
 «Μα εδώ την απολαμβάνετε, καθισμένος στο δρόμο;» επέμεινε ο ξένος. «Η πατρίδα μού έχει χορηγήσει  σύνταξη για να ζω καλά, αλλά έρχομαι εδώ για να παίρνω μια ιδέα πώς  περνάει ο κόσμος», αντέτεινε ο περήφανος Νικηταράς.

                             ***********

Ο αφορισμός της Επανάστασης του 1821 από την Ελληνική Εκκλησία

Γρηγόριος ελέω Θεού αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.
…..“Εκείνους δε τους ασεβείς πρωταιτίους και απονενοημένους φυγάδας και αποστάτας ολεθρίους να τους μισήτε και να τους αποστρέφεσθε και διανοία και λόγω, καθότι και η εκκλησία και το γένος τους έχει μεμισημένους, και επισωρεύει κατ’ αυτών τας παλαμναιοτάτας και φρικωδεστάτας αράς’ ως μέλη σεσηπότα, τους έχει αποκεκομμένους της καθαράς και υγιαινούσης χριστιανικής ολομελείας’”…

                   ****************88

ΓΙΑΝΝΗΣ Μακρυγιάννης
(Αβορίτι Δωρίδας 1797 - Αθήνα 1880)
Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και δραστήριο πολιτικό πρόσωπο μετά από τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους, αυτοδίδακτος συγγραφέας Απομνημονευμάτων.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης.
Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και από τότε αφοσιώθηκε στον Αγώνα.
Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Κατά τους εμφύλιους τάχθηκε στο πλευρό των κυβερνητικών και μετά εισέβαλε στην Πελοπόννησο και έμεινε εκεί για να οργανώσει την άμυνα εναντίον του Ιμπραήμ.
Υπερασπίστηκε ηρωικά την Ακρόπολη, όπου τραυματίστηκε τρεις φορές.
Η επαναστατική του δράση κλείνει με τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις του Πειραιά το 1827.
Με τον ερχομό του Καποδίστρια διορίστηκε «Γενικός αρχηγός Σπάρτης». Δυσανασχετώντας για την απραξία της θέσης άρχισε να γράφει τα «Απομνημονεύματα» (1829).
Χαιρέτησε με θερμά λόγια την άφιξη του Όθωνα, γρήγορα όμως απογοητεύτηκε και στράφηκε στην καλλιέργεια της γης.
Ως δημοτικός σύμβουλος έπεισε το δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας το 1837 να υποβάλει στον Όθωνα αναφορά για την παραχώρηση Συντάγματος.
Η πράξη του αυτή οδήγησε στην παύση του, διάλυση του δημοτικού συμβουλίου και στον κατ' οίκον περιορισμό του ίδιου.
Απ' το παλάτι θεωρήθηκε ως ο κύριος οργανωτής της συνωμοτικής κίνησης που οδήγησε στην Eπανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.
Το Μάρτιο του 1853 δικάστηκε από στρατοδικείο για έσχατη προδοσία και καταδικάστηκε σε θάνατο. Αποφυλακίστηκε αργότερα με τη μεσολάβηση του Δημητρίου Καλλέργη.
Μετά την έξωση του Όθωνα του ξαναδόθηκε ο τίτλος του αντιστρατήγου (1864).

                         ****************
Η ταξική διάσταση της Επανάστασης του 1821

Οι κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης (έμποροι, καραβοκυραίοι, μικροβιοτέχνες, αγροτιά με μικρό ελεύθερο κλήρο, και ο λαός, οι στρατιωτικοί - κλέφτες που προέρχονταν από την αγροτιά) είχαν κοινό συμφέρον την εθνική απελευθέρωση και συγκρότηση του ελληνικού έθνους - κράτους, κόντρα στους αντιδραστικούς κοτζαμπάσηδες και την επίσημη Εκκλησία, που αρχικά ήταν εχθροί της επανάστασης, ταυτιζόμενοι με την οθωμανική εξουσία.
Οι εμφύλιες συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της επανάστασης, που εκτός των άλλων ήταν και  έκφραση διαφορετικών ταξικών συμφερόντων και συμμαχιών, αλλά και των σχέσεων διαφόρων ομάδων  της μετέπειτα άρχουσας τάξης με τα διαφορετικά συμφέροντα ξένων κρατών (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία), ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά της επανάστασης των Ελλήνων.
Έτσι, οι εμφύλιες συγκρούσεις αντανακλούσαν τις αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της υπό διαμόρφωση αστικής ελληνικής κοινωνίας και μάλιστα στην ιστορική στιγμή της πορείας για τη δημιουργία του εθνικού κράτους. Αντιθέσεις που βεβαίως προϋπήρχαν στους κόλπους της παλιάς φεουδαρχικής κοινωνίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας