Αθήνα, 24 Νοεμβρίου 2010
Βασικά σημεία:
[Για τις δύο ελληνικές πρωτοβουλίες ως προς την ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων και της Τουρκίας:]
· Η μια πρόταση είναι για τα Βαλκάνια και αφορά τη διοργάνωση από την Ελλάδα το 2014, κατά την ελληνική Προεδρία, μια συνόδου κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης - Δυτικών Βαλκανίων, όπως έγινε στη Θεσσαλονίκη το 2003. Σκοπός ακριβώς είναι να δοθεί μια νέα δυναμική, στο πλαίσιο και της πρωτοβουλίας «Ατζέντα 2014», στην ενταξιακή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων.
· Επίσης, έχει προταθεί να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία στα τέλη Ιουνίου ή το φθινόπωρο, προκειμένου να συζητηθεί με ανοικτό τρόπο η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, η φάση στην οποία βρίσκεται, τα εμπόδια που συναντάει και το πώς θα πρέπει να προχωρήσουμε από εδώ και μπρος.
· Πιστεύουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια πραγματικότητα, τόσο στην ενταξιακή διαδικασία των Βαλκανίων όσο και της Τουρκίας, η οποία δεν είναι προς όφελος ούτε της χώρας μας αλλά ούτε και της μακροπρόθεσμης προοπτικής της ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή μας. Η Ελλάδα έχει στρατηγικό στόχο να δημιουργήσει μια περιοχή, μια ζώνη σταθερότητας, ασφάλειας και ανάπτυξης και η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση των γειτονικών μας χωρών είναι βασικός άξονας αυτής της πολιτικής.
· Μια εικονική διαπραγματευτική διαδικασία, μια εικονική ενταξιακή διαδικασία δεν είναι προς όφελος της Ελλάδας και υπονομεύει και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την προοπτική της ενταξιακής διαδικασίας. Γι΄ αυτό το λόγο αναζητούμε φρέσκες ιδέες, οι οποίες θα μπορέσουν να δώσουν ξανά μια πολιτική ώθηση σε αυτή τη διαδικασία.
· Αυτές ήταν οι θέσεις που αναπτύχθηκαν από τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών όταν ανακοίνωσε την «Ατζέντα 2014». Αυτή είναι η συνεπής πολιτική που ακολουθούμε έναντι της ενταξιακής διαδικασίας, με την πρόταση που κάνουμε για να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
· Πρέπει σε αυτή τη διαδικασία να ξεπεράσουμε τα γραφειοκρατικά όρια, τα τεχνοκρατικά όρια που υπάρχουν εκ των πραγμάτων και να μιλήσουμε ξανά πολιτικά. Πρέπει να δούμε πού πάει αυτή η σχέση, διότι αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει συγκεκριμένα εμπόδια.
· Πρώτο και κύριο είναι ο αργός ρυθμός μεταρρυθμίσεων εκ μέρους της Τουρκίας - το γεγονός δηλαδή ότι σε αυτή τη διαδικασία η Τουρκία δεν προχωρεί με αποφασιστικά βήματα στη μεταρρυθμιστική διαδικασία που χρειάζεται να κάνει.
· Το δεύτερο πραγματικό εμπόδιο είναι η αμφιβολία που υπάρχει ως προς το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Δηλαδή κατά πόσο η Τουρκία μπορεί πράγματι να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρέπει να μιλήσουμε ξεκάθαρα γι΄ αυτό.
· Το τρίτο είναι η συνεχιζόμενη άρνηση της Τουρκίας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της που προβλέπονται από το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, την υποχρέωσή της να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να εξομαλύνει τις σχέσεις της μαζί της.
· Aυτή η Σύνοδος Κορυφής είναι μια ad hoc Σύνοδος Κορυφής που θα γίνει μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας και η οποία έχει σκοπό να δώσει πολιτική ώθηση σε μια διαδικασία.
· Από κει και πέρα υπάρχει η θεσμική σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, η οποία θα πρέπει να τηρηθεί προκειμένου να φέρει τα αποτελέσματα. Το θέμα όμως είναι να ξαναδεσμευθούμε πολιτικά ότι πραγματικά προχωράμε με αποφασιστικά βήματα στην εμβάθυνση αυτής της σχέσης.
· Τα οράματα δεν υλοποιούνται με τα κακά σενάρια, υλοποιούνται με τα καλά και εμείς έχουμε μια θετική πορεία σε αυτή τη διαδικασία, ένα ρόλο πρωταγωνιστικό ιστορικά. Εμείς είμαστε η χώρα η οποία διαμόρφωσε το πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας και η οποία έδωσε ακριβώς το πλαίσιο στο οποίο σήμερα τα Δυτικά Βαλκάνια μπορούν να μιλάνε για ευρωπαϊκή προοπτική.
[Για την ΠΓΔΜ:]
· Ο κ. Μιλόσοσκι δε λειτουργεί επιβοηθητικά στη διαδικασία. Ο ρόλος του δεν είναι εποικοδομητικός. Ο κ. Μιλόσοσκι με κάθε ευκαιρία επιτίθεται εναντίον της Ελλάδας με προκλητικό τρόπο και επιβαρύνει τη διαδικασία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
· Δεν μπορώ να θεωρήσω ειλικρινείς τέτοιες δηλώσεις για πρόοδο της διαδικασίας στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, όταν με κάθε ευκαιρία προσπαθεί να παρουσιάσει την Ελλάδα με μελανά χρώματα στην κοινή γνώμη της ΠΓΔΜ και στην ουσία να υπονομεύσει τις προοπτικές αυτής της διαπραγμάτευσης.
· Απ’ την πλευρά μας και αυτό πρέπει να είναι σαφές και το λέμε με κάθε ευκαιρία και το βλέπετε απ’ το γεγονός ότι αρνούμαστε να απαντήσουμε σε αυτές τις προκλητικές δηλώσεις που γίνονται συνεχώς εκ μέρους του κ. Μιλόσοσκι, θέλουμε να έχουμε πρόοδο. Για να υπάρχει πρόοδος πρέπει να υπάρχει ένα άλλο κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών.
· Αν ο κ. Μιλόσοσκι συστηματικά προσπαθεί να στρέψει την κοινή γνώμη της χώρας εναντίον της Ελλάδας, είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να πετύχουμε. Αυτό πρέπει να πάψει και πρέπει να επικεντρωθούμε στη διαδικασία και η διαδικασία είναι η διαπραγμάτευση στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ενημέρωσης:
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Καλημέρα. Να ξεκινήσουμε με τον προγραμματισμό. Να σας πω πρώτα ότι την Παρασκευή θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη η Σύνοδος Υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας στον Εύξεινο Πόντο (ΟΣΕΠ). Η Σύνοδος αυτή αποτελεί το καταληκτικό γεγονός της ελληνικής Προεδρίας του Οργανισμού που ξεκίνησε την 1η Ιουνίου του 2010 και στη Σύνοδο αυτή η Ελλάδα, θα παραδώσει την προεδρία στη Ρουμανία.
Κατά την εναρκτήρια τελετή θα απευθύνει χαιρετισμό ο Υπουργός Εξωτερικών ο κ. Δρούτσας και ο Υφυπουργός Εξωτερικών ο κ. Κουβέλης, ενώ το μεσημέρι στις 2.45 είναι προγραμματισμένο να γίνουν δηλώσεις στον Τύπο και θα ακολουθήσει γεύμα προς τιμήν των συμμετεχόντων που θα παραθέσει ο Υπουργός Εξωτερικών.
Τελικό προϊόν της Υπουργικής Συνόδου αναμένουμε να είναι μια Κοινή Δήλωση όλων των Υπουργών με την οποία μεταξύ άλλων θα αναγνωρίζεται ότι η περιοχή του Ευξείνου Πόντου είναι τρωτή και ευαίσθητη στην κλιματική αλλαγή και ότι όλα τα κράτη-μέλη συμφωνούν να καταβάλλουν κοινές προσπάθειες για την αντιμετώπισή της δίδοντας έμφαση σε σχέδια αειφόρου ανάπτυξης και πρόληψης φυσικών καταστροφών καθώς και προάγοντας την καινοτόμο και πράσινη επιχειρηματικότητα.
Η Δήλωση αυτή θα κατατεθεί εν συνεχεία από την Ελλάδα, εξ ονόματος του ΟΣΕΠ και των κρατών μελών του στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα που θα πραγματοποιηθεί στο Μεξικό τον επόμενο μήνα.
Στο περιθώριο της Υπουργικής Συνόδου έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί από τον ΣΕΒ επιχειρηματικό forum, που θα εστιάζει στις διάφορες πτυχές της πράσινης ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας στο οποίο θα συμμετάσχουν πολλοί επιχειρηματίες από όλες τις χώρες μέλη του Οργανισμού.
Αύριο Πέμπτη 25 Νοεμβρίου ο Υπουργός Εξωτερικών θα πραγματοποιήσει επίσκεψη εργασίας στη Βουδαπέστη όπου θα συναντηθεί μεταξύ άλλων με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ουγγαρίας ενόψει της επικείμενης ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα αυτή.
Θα ακολουθήσουν δηλώσεις στον Τύπο και στη συνέχεια οι δύο Υπουργοί θα παρακαθίσουν σε γεύμα εργασίας. Στις συνομιλίες προγραμματίζεται να έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν και τις τελευταίες προτάσεις που παρουσίασε ο Υπουργός Εξωτερικών στις Βρυξέλλες.
Στις 29 να σημειώσω ότι θα επισκεφτεί την Ουγγαρία μετά από πρόσκληση της αρμόδιας για τα ευρωπαϊκά θέματα Υφυπουργού Εξωτερικών, η Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών κα Ξενογιαννακοπούλου προκειμένου να συνεχίσει τις επαφές μας ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας από την Ουγγαρία.
Στις 30 του μηνός ο κ. Υπουργός θα μεταβεί στην Αστάνα του Καζακστάν προκειμένου να συμμετάσχει στη συνάντηση της Τρόικας του ΟΑΣΕ, η οποία πρόκειται να πραγματοποιηθεί ενόψει της Συνόδου Κορυφής που θα γίνει στην Αστάνα στις 1 και 2 Δεκεμβρίου. Στη Σύνοδο Κορυφής θα εκπροσωπήσει τη χώρα μας ο Πρωθυπουργός.
Σχετικά με το πρόγραμμα της κας Ξενογιαννακοπούλου, πέραν της επισκέψεώς της στην Ουγγαρία να σημειώσω ότι την Τρίτη 30 Νοεμβρίου στις 11.00 π.μ. θα απευθύνει χαιρετισμό στο Συνέδριο που διοργανώνουν η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα και το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με θέμα: «Ευκαιρίες για την ενδυνάμωση της ασφάλειας, της σταθερότητας και της ανάπτυξης μέσω της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης».
Ως προς το πρόγραμμα του κ. Κουβέλη σήμερα στις 2.30 θα έχει συνάντηση στο Υπουργείο Εξωτερικών με τον αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και Εκτελεστικό Διευθυντή του Προγράμματος για το Περιβάλλον κ. Steiner, ο οποίος πραγματοποιεί επίσκεψη στην Ελλάδα. Στις 6 μ.μ. κ. Υφυπουργός θα απευθύνει χαιρετισμό στην ετήσια διάλεξη του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Ευξείνου Πόντου (ΔΙΚΕΜΕΠ) στο «King George Palace» με ομιλητή τον Αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα και θέμα ομιλίας «Προς μια πράσινη οικονομία – Ευκαιρίες για την ευρύτερη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας».
Τη Δευτέρα 29 και την Τρίτη 30 Νοεμβρίου ο Υφυπουργός Εξωτερικών θα συνοδεύσει στην Τρίπολη της Λιβύης τον κ. Πρωθυπουργό προκειμένου να συμμετάσχουν στη Σύνοδο Κορυφής Ε.Ε.-Αφρικής, ενώ ο κ. Κουβέλης θα παρατείνει την παραμονή του κατά μια μέρα για να έχει διμερείς επαφές.
Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου ο κ. Ζέπος στις 26 Νοεμβρίου θα συναντηθεί με τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εξωτερικών της Αλβανίας στο πλαίσιο των τακτικών διαβουλεύσεων που υπάρχουν μεταξύ των δύο χωρών.
Και τέλος να σας ενημερώσω ότι στο πλαίσιο του νεοσύστατου θεσμού της Οικουμενικής Περιοδικής Αξιολόγησης όλων των κρατών-μελών των Ηνωμένων Εθνών από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, η Ελλάδα πρόκειται να υποβάλει έκθεση, η οποία θα εξεταστεί κατά την 11η Σύνοδο της Ομάδας Εργασίας Οικουμενικής Περιοδικής Αξιολόγησης του Συμβουλίου που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη μεταξύ 2 και 13 Μαΐου του 2011.
Ενόψει της προετοιμασίας της ανωτέρω έκθεσης προσκαλούνται οι εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Πολιτών στο Υπουργείο Εξωτερικών στις 2 Δεκεμβρίου του 2010 και ώρα 11.00. Δήλωση συμμετοχής γίνεται στο τηλ. 210.3682102 ή μέσω e-mail d04@mfa.gr
Αυτά από την πλευρά μου και είμαι έτοιμος να απαντήσω στις ερωτήσεις αν υπάρχουν. Παρακαλώ.
κα Κ. ΦΡΥΣΣΑ: Ήθελα το σχόλιο του Υπουργείου Εξωτερικών για τη σημερινή ανακοίνωση του Αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας σχετικά με την πρωτοβουλία του Υπουργείου Εξωτερικών να συγκληθεί σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όπως γνωρίζετε, ο Υπουργός Εξωτερικών με κάθε ευκαιρία συμμετέχει σε συνεδριάσεις της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής, προκειμένου να συζητώνται θέματα εξωτερικής πολιτικής και το ίδιο πρόκειται να πράξει και αυτή τη φορά.
Να σημειώσω ότι μιλάμε ουσιαστικά για δύο προτάσεις που έχουν γίνει για την περιοχή μας. Η μια είναι για τα Βαλκάνια και αφορά τη διοργάνωση από την Ελλάδα το 2014, κατά την ελληνική Προεδρία, μια συνόδου κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης - Δυτικών Βαλκανίων, όπως έγινε στη Θεσσαλονίκη το 2003. Σκοπός ακριβώς είναι να δοθεί μια νέα δυναμική, στο πλαίσιο και της πρωτοβουλίας «Ατζέντα 2014», στην ενταξιακή προοπτική των δυτικών Βαλκανίων.
Επίσης, έχει προταθεί να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία στα τέλη Ιουνίου ή το φθινόπωρο, προκειμένου να συζητηθεί με ανοικτό τρόπο η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, η φάση στην οποία βρίσκεται, τα εμπόδια που συναντάει και το πώς θα πρέπει να προχωρήσουμε από εδώ και μπρος.
Οπότε αυτό είναι το πλαίσιο και εννοείται ότι θα υπάρξει και σχετική ενημέρωση στη Βουλή των Ελλήνων.
κα Κ. ΦΡΥΣΣΑ: Υπήρξε κριτική από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας για τη σύγκληση αυτής της συνόδου.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Δεν θα μπω εγώ, όπως ξέρετε, στον πολιτικό διάλογο μεταξύ των κομμάτων. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι είναι μια πρόταση η οποία ουσιαστικά με ανοιχτό τρόπο θέτει τα θέματα, αναδεικνύει την ανάγκη να συζητήσουμε με ειλικρίνεια γι΄ αυτά τα θέματα. Πιστεύουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια πραγματικότητα, τόσο στην ενταξιακή διαδικασία των Βαλκανίων όσο και της Τουρκίας, η οποία δεν είναι προς όφελος ούτε της χώρας μας αλλά ούτε και της μακροπρόθεσμης προοπτικής της ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην περιοχή μας. Η Ελλάδα έχει στρατηγικό στόχο να δημιουργήσει μια περιοχή, μια ζώνη σταθερότητας, ασφάλειας και ανάπτυξης και η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση των γειτονικών μας χωρών είναι βασικός άξονας αυτής της πολιτικής.
Μια εικονική διαπραγματευτική διαδικασία, μια εικονική ενταξιακή διαδικασία δεν είναι προς όφελος της Ελλάδας και υπονομεύει και την αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και την προοπτική της ενταξιακής διαδικασίας. Γι΄ αυτό το λόγο αναζητούμε φρέσκες ιδέες, οι οποίες θα μπορέσουν να δώσουν ξανά μια πολιτική ώθηση σε αυτή τη διαδικασία.
Αυτές ήταν οι θέσεις που αναπτύχθηκαν από τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών όταν ανακοίνωσε την «Ατζέντα 2014». Αυτή είναι η συνεπής πολιτική που ακολουθούμε έναντι της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας και μπορώ φυσικά να σας πω και περισσότερες λεπτομέρειες αν θέλετε στη συνέχεια, με την πρόταση που κάνουμε για να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θα πρέπει, όμως, να έχουμε στο μυαλό μας ότι πρέπει σε αυτή τη διαδικασία να ξεπεράσουμε τα γραφειοκρατικά όρια, τα τεχνοκρατικά όρια που υπάρχουν εκ των πραγμάτων και να μιλήσουμε ξανά πολιτικά. Πρέπει να δούμε που πάει αυτή η σχέση, διότι αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζει συγκεκριμένα εμπόδια. Πρώτο και κύριο είναι ο αργός ρυθμός μεταρρυθμίσεων εκ μέρους της Τουρκίας - το γεγονός δηλαδή ότι σε αυτή τη διαδικασία η Τουρκία δεν προχωρεί με αποφασιστικά βήματα στη μεταρρυθμιστική διαδικασία που χρειάζεται να κάνει.
Το δεύτερο πραγματικό εμπόδιο είναι η αμφιβολία που υπάρχει ως προς το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Δηλαδή κατά πόσο η Τουρκία μπορεί πράγματι να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρέπει να μιλήσουμε ξεκάθαρα γι΄ αυτό.
Το τρίτο είναι η συνεχιζόμενη άρνηση της Τουρκίας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της που προβλέπονται από το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, την υποχρέωσή της να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία και να εξομαλύνει τις σχέσεις της μαζί της. Είναι δεδομένο ότι σε αυτό το πλαίσιο δεν μπορεί να υπάρξει προοπτική. Δεν μπορεί η ενταξιακή διαδικασία να συνεχίσει να έχει τον ρυθμό αυτό. Θέλουμε να είναι ουσιαστική και πραγματική.
Αυτά με λίγα λόγια, μπορούμε να το συζητήσουμε και στη συνέχεια, αν θέλετε.
κα Α. ΠΕΛΩΝΗ: Στο ίδιο ήθελα να σας ρωτήσω αν έχετε πάρει κάποιες γνώμες, αν έχετε διαβουλευτεί με Ευρωπαίους εταίρους για το πώς βλέπουν αυτή την πρόταση και αν υποθέταμε ότι θα περνούσε και θα γινόταν, τι σας κάνει να πιστεύετε ότι αυτή τη φορά η Τουρκία θα τα κάνει όλα όπως πρέπει, αφού από το ’99 μέχρι σήμερα έχει προχωρήσει μεν σε κάποιες μεταρρυθμίσεις αλλά στα ζητήματα που την πονάνε δεν έχει δείξει βούληση.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Να σας πω πρώτα απ’ όλα ότι ήδη αύριο ο Υπουργός Εξωτερικών θα βρίσκεται στη Βουδαπέστη και θα ακολουθήσει η Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, προκειμένου ακριβώς να συζητήσουν και αυτές τις προτάσεις, αυτές τις σκέψεις που έχει η ελληνική πλευρά προκειμένου να υποβοηθήσει και την προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη διευρυνσιακή διαδικασία αλλά και το έργο της Προεδρίας.
Στη συνέχεια φυσικά θα έχουμε επαφές με την πολωνική Προεδρία που θα ακολουθήσει την ουγγρική αλλά και με όλους τους εταίρους μας, προκειμένου και να σχηματοποιήσουμε ακριβώς πώς θα εξελιχθούν αυτές οι δύο ιδέες, τόσο για τα Βαλκάνια, με ορίζοντα το 2014, όσο και για την Τουρκία, με ορίζονται τον Ιούνιο ή το φθινόπωρο.
Ως προς το δεύτερο σκέλος του ερωτήματος που θέτετε, δηλαδή τι μας κάνει να είμαστε βέβαιοι ότι η Τουρκία θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, η απάντηση είναι μονολεκτική: τίποτε. Δεν το ξέρουμε. Δεν μπορούμε να ξέρουμε κατά πόσο η Τουρκία αυτή τη φορά θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και κατά πόσο θα επενδύσει και η ίδια ειλικρινά σε αυτή τη διαδικασία.
Θέλουμε όμως να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να γίνει ένας ξεκάθαρος διάλογος και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να πάρει ξανά αυτή η διαδικασία σάρκα και οστά, για να έχει πολιτικό περιεχόμενο και για να λειτουργεί με συγκεκριμένα ορόσημα, τα οποία θα προβλέπουν την υλοποίηση συγκεκριμένων δεσμεύσεων.
Θεωρούμε ότι η διαδικασία αυτή έχει χάσει τη δυναμική της και αυτό – όπως σας είπα προηγουμένως –οφείλεται σε πάρα πολλούς παράγοντες. Υπάρχουν δύο εναλλακτικές. Η μια είναι να συνεχίσουμε στη σημερινή πορεία, η οποία όμως πορεία ούτε ωφελεί τη διαδικασία και δείχνει να μην έχει την ικανότητα να φέρει αυτές τις σημαντικές αλλαγές που χρειάζονται. Τις αλλαγές πρώτα απ’ όλα μέσα στην ίδια την Τουρκία, τη μεταρρύθμιση της Τουρκίας, την εξέλιξή της έτσι ώστε αυτή να μπορέσει να ανταποκριθεί στα κοινοτικά πρότυπα αλλά ταυτόχρονα και τις μεγάλες αλλαγές που χρειάζονται στη συμπεριφορά της Τουρκίας προς τον κόσμο. Και τέτοια είναι η συνεχιζόμενη κατοχή μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τα τουρκικά στρατεύματα. Τέτοια είναι η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Τουρκίας, τέτοια είναι η μη συμμόρφωση με τα κριτήρια της καλής γειτονίας.
Αυτά όλα πρέπει να τεθούν επί τάπητος. Πιστεύουμε ότι μια ξεκάθαρη ειλικρινής κουβέντα σε μια σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, η οποία ακριβώς θα δώσει την ευκαιρία σε όλους τους ηγέτες να τοποθετηθούν, να εκφράσουν την πολιτική τους και να ξαναδεσμευτούν σε ένα όραμα για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι ακριβώς ένα μέσο για να μπορέσουμε να κάνουμε αυτό το άλμα που χρειάζεται σήμερα.
Διαφορετικά, επαναλαμβάνω, υπάρχει και η οδός της αδράνειας αλλά εμείς ακριβώς επειδή η Ελλάδα έχει αυτό τον ξεχωριστό ρόλο στην περιοχή αλλά και στη διαδικασία των διευρύνσεων θέλουμε να υπερβούμε αυτή την κατάσταση, θέλουμε να κάνουμε αυτό το άλμα. Και γι΄ αυτό το λόγο δημιουργούμε ένα καινούριο πλαίσιο, πάνω στο οποίο μπορούμε να δουλέψουμε, χωρίς να παραγνωρίζουμε και με πλήρη σεβασμο στο αυστηρά δομημένο θεσμικό πλαίσιο για τις σχέσεις τόσο των Βαλκανίων με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο πρέπει να τηρηθεί και σαν διαδικασία να μας οδηγήσει στο αποτέλεσμα που θέλουμε. Εδώ όμως μιλάμε με πολιτικούς όρους.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Επί του ιδίου, υποθέτω ότι όταν η συνάδελφος έλεγε αν έχετε συνεννοηθεί με όλους τους εταίρους δεν εννοούσε απλώς τις Προεδρίες, εννοούσε κατά κύριο λόγο τις δύο μεγάλες χώρες που έχουν λόγο επί της διεύρυνσης, Γαλλία και Γερμανία, οπότε θα ήθελα το σχόλιό σας αν έχετε συνεννοηθεί με αυτές τις χώρες -πρώτο ερώτημα.
Δεύτερον, δεν υπάρχει ήδη κάποιος οδικός χάρτης επί του οποίου πορεύεται η Τουρκία; Θα αγνοηθεί αυτός ο οδικός χάρτης, θα δημιουργηθεί κάποιος άλλος, αυτός είναι ο στόχος; Γιατί και για οδικό χάρτη μιλούσε ο Υπουργός.
Τρίτο ερώτημα, το να υπάρξει μία Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας δεν αναβαθμίζει την Τουρκία σε επίπεδο ανάλογο με την Ευρωπαϊκή Ένωση; Δεν της ανοίγει το παράθυρο να αρχίζει να συζητάει για ειδική σχέση;
Τέταρτο ερώτημα, σκοπεύετε σε περίπτωση που προχωρήσει αυτή η διαδικασία να συνδέσετε μαζί της και τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο; Ευχαριστώ.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όπως σας είπα ήδη, θα συνεργαστούμε και θα συνδιαμορφώσουμε αυτή την πρόταση με όλους τους εταίρους μας, οπότε στη συνέχεια και μετά από την αυτονόητη συνεννόηση που θα υπάρξει με την Προεδρία που έρχεται σε ένα μήνα την Ουγγρική, θα υπάρξουν επαφές με όλους τους εταίρους μας. Είναι μια πρόταση θετική, «επιθετικής διπλωματίας» που κάνουμε και φυσικά θέλουμε να συνεργαστούμε με όλους, προκειμένου αυτή να φέρει αποτελέσματα.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου σχετικά με το αν έχει γίνει συνεννόηση με Γαλλία και Γερμανία)
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όχι αυτή τη στιγμή δεν έχει γίνει, αυτό σας λέω, ξεκινάμε με την Ουγγρική Προεδρία.
Στο δεύτερο σημείο, ως προς τον οδικό χάρτη, ναι υπάρχει μία διαδικασία και σας είπα ότι τη σεβόμαστε απόλυτα. Αυτή η συνάντηση, αυτή η Σύνοδος Κορυφής είναι μια ad hoc Σύνοδος Κορυφής που θα γίνει μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας και η οποία έχει σκοπό να δώσει πολιτική ώθηση σε μια διαδικασία.
Από κει και πέρα υπάρχει η θεσμική σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, η οποία θα πρέπει να τηρηθεί προκειμένου να φέρει τα αποτελέσματα. Το θέμα όμως είναι να ξαναδεσμευθούμε πολιτικά ότι πραγματικά προχωράμε με αποφασιστικά βήματα στην εμβάθυνση αυτής της σχέσης.
Ως προς το αν αποκτά μεγαλύτερο ειδικό βάρος η Τουρκία μέσω της συμμετοχής της σε μια τέτοια συνάντηση: σε καμία περίπτωση. Και δεν βλέπω να υπάρχουν αντίστοιχα ενστάσεις παραδείγματος χάριν για τη Συνάντηση Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα Δυτικά Βαλκάνια.
Εδώ πέρα μιλάμε για μια υποψήφια χώρα και θέλουμε να συζητήσουμε την ενταξιακή της διαδικασία. Η σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία είναι αυστηρά προσδιορισμένη και καθορίζεται από την αίτηση που έχει κάνει η χώρα αυτή να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτή είναι η σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία και καμία άλλη, άρα δε μιλάμε σε καμία περίπτωση για οποιαδήποτε αλλαγή ακόμα και υποθετική ή θεωρητική στο ειδικό βάρος ή τη σχέση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό που θέλουμε όμως είναι να δώσουμε μια πολιτική ώθηση σε αυτή τη διαδικασία.
Η Τουρκία είναι μια υποψήφια χώρα, όταν λέμε όμως υποψήφια αυτό σημαίνει δικαιώματα και υποχρεώσεις, σημαίνει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Όσο δεν πραγματοποιούνται αυτές, αυτό δεν είναι προς το συμφέρον ούτε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ούτε και της Ελλάδας.
Και τέλος, ως προς την αναφορά σας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως γνωρίζετε το θεσμικό πλαίσιο και η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας προβλέπει συγκεκριμένες δεσμεύσεις εκ μέρους της Τουρκίας ως προς τις σχέσεις καλής γειτονίας, ως προς τις υποχρεώσεις της για σεβασμό των μειονοτήτων και των θρησκευτικών ελευθεριών, ως προς τις υποχρεώσεις που έχει απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Αυτά είναι εννοείται συστατικά στοιχεία της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας και της σχέσης της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οπότε προφανώς περιλαμβάνονται.
κ. Γ. ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ θέλω να ρωτήσω, μέσα στις υποχρεώσεις της είναι και η συνεκμετάλλευση που έχουν αρχίσει συζητήσεις για το Αιγαίο; Ο κ. Μαρκεζίνης δήλωσε ότι πριν τα Χριστούγεννα θα γίνει ένα είδος, λέει, συμφωνίας. Ξέρει κάτι περισσότερο; Είτε λέει για προσφυγή στη Χάγη, είτε για συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο. Ευχαριστώ.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Θα μου επιτρέψετε να μην κάνω κανένα σχόλιο για τις δηλώσεις του κ. Μαρκεζίνη.
Ωστόσο, να σας πω ότι οι δηλώσεις που κατά καιρούς βλέπουμε από τουρκικά χείλη, όπως οι δηλώσεις του κ. Μπαγίς σχετικά, προφανώς γίνονται για επικοινωνιακούς λόγους, διότι είναι αυτονόητο εξ ορισμού ότι δεν έχουν βάση όσο δεν έχει οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα μεταξύ των δύο χωρών.
Γι΄ αυτό ακριβώς θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση και στην προώθηση αυτής της διαδικασίας, στη διαδικασία των διερευνητικών επαφών, προκειμένου να φτάσουμε στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Αυτό είναι το αντικείμενο και χωρίς να υπάρχει αυτό δεν μπορούμε να κάνουμε καμία άλλη συζήτηση.
κα C. BOITARD: Δεδομένης μεταξύ άλλων τη στάση της Γαλλίας πως προτρέχετε ότι ένας ειλικρινής και ξεκάθαρος διάλογος θα οδηγήσει σε επαναβεβαίωση της προοπτικής για πλήρη ένταξη της Τουρκίας;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όχι, δεν μπορώ να το προεξοφλήσω αυτό. Αυτό που λέμε είναι ότι εκεί θέλουμε να πάμε, ότι αυτό είναι ουσιαστικά το περιεχόμενο της διαδικασίας. Άμα δεν μπορούμε να φτάσουμε εκεί, όπως είπε και ο Υπουργός στην ομιλία του, το άλλο ενδεχόμενο είναι η ρήξη.
Αλλά αυτό αυτή τη στιγμή είναι μια πραγματικότητα. Δηλαδή αν μέχρι τον Ιούνιο η Τουρκία δεν έχει ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της για εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας, για ομαλοποίηση των σχέσεων με την Κυπριακή Δημοκρατία, τότε παγώνει η διαδικασία εκ των πραγμάτων.
Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουμε είναι, εκμεταλλευόμενοι τη δυναμική που θα υπάρχει από μια νέα Κυβέρνηση που μόλις θα έχει αναλάβει στην Τουρκία μετά από εκλογές, και από την πραγματικότητα στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η ενταξιακή διαδικασία, να καθίσουν στο τραπέζι οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας και να συζητήσουν ακριβώς πού θέλουμε να πάμε αυτή τη σχέση προκειμένου να έχουμε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Αυτό που λέμε είναι ότι δεν έχει νόημα να συνεχίζεται μια διαδικασία, στην οποία μια εβδομάδα πριν από τη λήξη κάθε Προεδρίας προσπαθούμε τελευταία στιγμή να ανοίξουμε ένα κεφάλαιο. Χρειάζεται η Τουρκία να κάνει αυτές τις μεταρρυθμίσεις, άρα πρέπει να δεσμευτεί ξανά σε αυτή τη διαδικασία και στη δική της επιθυμία να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τη δική της πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ξεκαθαρίσει στην Τουρκία ότι όταν θα έχει κάνει αυτές τις μεταρρυθμίσεις τότε θα είναι ανοικτός ο δρόμος για πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διαφορετικά, δεν έχει το κίνητρο για να κάνει τις μεταρρυθμίσεις, αν εκ των προτέρων κλείνουμε αυτή την πόρτα.
Φυσικά αναγνωρίζουμε επίσης ότι κάθε κράτος σε αυτή τη διαδικασία, κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και η ίδια η Τουρκία θα φτάσει κάποια στιγμή που θα πρέπει να πάρουν αυτή την απόφαση, με τη δική της διαδικασία η κάθε μία είτε πρόκειται για δημοψήφισμα, είτε πρόκειται για κυρωτική διαδικασία σε ένα Κοινοβούλιο, αλλά θα πρέπει όλοι να τοποθετηθούν τότε.
Τότε όμως θα κρίνεται όχι η σημερινή Τουρκία, αλλά μια Τουρκία η οποία θα έχει ολοκληρώσει την ενταξιακή διαδικασία, η οποία θα έχει κάνει όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες μιλάμε και η οποία ουσιαστικά θα είναι η ευρωπαϊκή Τουρκία και όχι η Τουρκία για την οποία μιλάμε σήμερα.
κα C. BOITARD: Ναι, αλλά εξετάζει η ελληνική πλευρά τη δυνατότητα ας πούμε να μην είναι καθόλου στη διαδικασία της πλήρους ένταξης και να υπάρχει ακριβώς μία ειδική σχέση, δηλαδή ισχύει η πρόταση για Σύνοδο Κορυφής αν δεν πάμε για επαναβεβαίωση αυτής της θέσης;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Το ζήτημα της ειδικής σχέσης θεωρούμε ότι ουσιαστικά δεν υφίσταται από τη στιγμή που έχουμε ρητές δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ενταξιακή διαδικασία που προβλέπει την πλήρη ένταξη και αυτό είναι η επιδίωξή μας να επιβεβαιωθεί.
Από κει και πέρα, μια ειδική σχέση υπολείπεται και για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για την Τουρκία, γιατί στην ουσία καταργεί την προοπτική της ολοκλήρωσης όπως έχουμε δεσμευτεί να την πραγματοποιήσουμε.
κ. Σ. ΜΠΕΡΜΠΕΡΑΚΗΣ: Παρακαλώ σε αυτό το θέμα υπάρχει κάποια απόφαση ότι θα παγώσουν οι σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία αν δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της μέχρι τον Ιούνιο ή είναι μία πρόταση του κ. Δρούτσα;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Δεν είναι πρόταση, είναι περιγραφή της πραγματικότητας. Αυτή τη στιγμή έχουμε σαν δεδομένο ότι είναι ουσιαστικά παγωμένα σχεδόν τα μισά διαπραγματευτικά κεφάλαια και τα άλλα μισά έχουν ανοίξει με τις τρεις τελευταίες εξαιρέσεις που υπάρχουν.
Αυτό λοιπόν προδιαγράφει που οδηγούμαστε. Οδηγούμαστε σε μια κατάσταση, στην οποία δε θα μπορούν να ανοίξουν άλλα κεφάλαια, άρα θα έχει παγώσει η ενταξιακή διαδικασία και αυτό είναι που δε θέλουμε να συμβεί, γι΄ αυτό το λόγο λέμε ότι πρέπει να μιλήσουμε καθαρά και πρέπει η Τουρκία να ανταποκριθεί σε αυτές τις υποχρεώσεις.
Πρέπει όμως ταυτόχρονα να έχει μια ανοιχτή προοπτική για πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όλα αυτά είναι αλληλένδετα.
κ. Σ. ΜΠΕΡΜΠΕΡΑΚΗΣ: Άρα είναι διαδικαστικό, δηλαδή έτσι κι αλλιώς θα παγώσουν αν δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όπως σας είπα, είναι μια πραγματικότητα.
κα Α. ΒΟΥΔΟΥΡΗ: Όπως μας είπατε, αποδίδετε σε επικοινωνιακούς λόγους τις δηλώσεις τις πρόσφατες του Υπουργού Επικρατείας του κ. Μπαγίς. Σε επικοινωνιακούς λόγους αποδίδετε και τις διφορούμενες δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών Νταβούτογλου και του Πρωθυπουργού Ερντογάν για την πρόοδο των διερευνητικών αλλά και τη θεματολογία τους;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Η θεματολογία των διευρευνητικών είναι γνωστή. Δεν είμαστε ακόμα σε θέση να μπορέσουμε να πούμε ότι έχει επιτευχθεί κάποια συγκεκριμένη πρόοδος που να είναι ανακοινώσιμη, αλλά συνεχίζουμε τις διαβουλεύσεις στο πλαίσιο των διερευνητικών προκειμένου να πετύχουμε αυτή την πρόοδο.
Από κει και πέρα, αντικείμενο των διαπραγματεύσεων και διακηρυγμένος στόχος είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Επιστροφή στο περί παγώματος κ. Εκπρόσωπε. Είπατε θα παγώσει εκ των πραγμάτων. Αν έχει παγώσει εκ των πραγμάτων και η Τουρκία δεν έχει κάνει αυτά που πρέπει να κάνει, εσείς τι προτίθεστε να κάνετε;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Μα σας είπα μόλις τώρα ότι δε θα υπάρχει ενταξιακή διαδικασία γιατί θα έχει παγώσει. Εμείς δε θέλουμε μια παγωμένη ενταξιακή διαδικασία.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου) …ας πούμε ότι δε γίνεται Σύνοδος δε γίνεται τίποτα και η διαδικασία είναι παγωμένη τον Ιούνιο, τι προτίθεστε να κάνετε;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Με την ερώτησή σας προκαταλαμβάνετε ότι θα γίνει η Σύνοδος Κορυφής, ότι δε θα οδηγήσει σε αποτέλεσμα και ότι μετά θα αναρωτηθούμε τι θα κάνουμε.
Δεν πρόκειται να μπω σε αυτή τη λογική, γιατί αυτή τη στιγμή κάνουμε μια θετική πρόταση, η οποία λέει ότι μπροστά στο αδιέξοδο που προδιαγράφεται, μπροστά σε μια διαδικασία η οποία στην ουσία προχωράει με ρυθμό «χελώνας» και μπροστά στο δεδομένο ότι τον Ιούνιο στην Τουρκία θα υπάρξουν εκλογές, εμείς προτείνουμε μια Σύνοδο Κορυφής η οποία θα δώσει πολιτική ώθηση και πνοή σε αυτή τη διαδικασία.
Αυτή είναι η πρότασή μας.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ σας λέω αν τον Ιούνιο δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος και δεν υπάρξει συμφωνία γιατί οι Γαλλο- Γερμανοί ας πούμε δε δέχονται την πρότασή σας, τι προτίθεστε να κάνετε, αν η διαδικασία παραμένει παγωμένη; Θα την αφήσετε να «σέρνεται», θα πείτε δεν έχει εφαρμόσει η Τουρκία το Πρωτόκολλο και πρέπει να τελειώνει αυτή η διαδικασία και είναι «κωμική» η προσπάθειά της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τι θα κάνετε, αυτό σας ρωτάω.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Δεν θέλω να προκαταλάβουμε τίποτα.
Η λογική είναι να βρούμε μια διαδικασία η οποία θα δώσει ώθηση, θα δώσει ένα πλαίσιο στο οποίο θα κινούμαστε, θα περιμένει από την Τουρκία να κάνει συγκεκριμένα βήματα, να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, να κάνει τις μεταρρυθμίσεις που οφείλει να κάνει κι από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση να της δώσει έναν ανοιχτό δρόμο για πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που είναι ο σκοπός μας, ο στόχος μας.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Κύριε Εκπρόσωπε, εξ όσων γνωρίζω, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει κλείσει κανένα δρόμο για την Τουρκία, ο δρόμος είναι ήδη απολύτως ανοιχτός, εκτός αν εσείς δεν το βλέπετε δηλαδή.
Η Τουρκία επίσης ακόμη και τις τελευταίες δύο εβδομάδες δέχθηκε προτάσεις από ό,τι πληροφορούμαστε από τις Βρυξέλες πολύ συγκεκριμένες. Μία εκ των οποίων, η βασική από ότι καταλαβαίνω, είναι να αρχίσει να συμμορφώνεται στην υποχρέωσή της για το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, ώστε να ξεκολλήσει η ενταξιακή διαδικασία, που με δική της υπαιτιότητα έχει κολλήσει.
Εσείς προτείνετε κάτι άλλο, έχετε κάποια πρόταση συγκεκριμένη ή λέτε γενικά να γίνει μια Σύνοδος; Αν έχετε κάποια πρόταση γιατί δεν μας τη λέτε να την ξέρουμε; Εκτός αν προτείνετε να μην εφαρμόσει η Τουρκία το Πρωτόκολλο της Άγκυρας αλλά να προχωρήσει και να δοθεί ώθηση παρόλα αυτά στη διαδικασία;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Μα έχω πει ήδη αρκετές φορές σήμερα ότι η Τουρκία καλείται να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο της Άγκυρας, ότι η Τουρκία καλείται να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.
Η πρόταση μας, επαναλαμβάνω, είναι μία ad hoc Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, στην οποία θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε ανοιχτά και να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα στα μάτια.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Και θα καθίσετε στο τραπέζι στη Σύνοδο θαυμάσια, οι ηγέτες γύρω-γύρω. Τι θα προτείνει ο Έλληνας Πρωθυπουργός εκεί; Μπορείτε να μας πείτε;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Θα προτείνει τη δημιουργία, όπως σας έχω πει ήδη και αναφέρεται και στην ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών, τη δημιουργία ενός νέου Ελσίνκι, ενός νέου χρονοδιαγράμματος το οποίο θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες υποχρεώσεις, συγκεκριμένες δεσμεύσεις και συγκεκριμένους χρόνους υλοποίησής του για όλο το φάσμα της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας.
Θα δώσει μια νέα ώθηση, η οποία θα προβλέπει μια ανοιχτή πόρτα για πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δε μιλάει κανένας για παράταση. Δεν υπάρχει θέμα παράτασης. Αυτό που περιγράφουμε είναι η πραγματικότητα. Η πραγματικότητα λέει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν πια κεφάλαια για να ανοίξουν. Όσο η Τουρκία δεν εφαρμόζει τις υποχρεώσεις της, αυτό σημαίνει ότι παραμένουν παγωμένα τα κεφάλαια της ενταξιακής διαδικασίας. Aυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ενταξιακή διαδικασία.
Και λέμε ότι αυτό δεν είναι προς όφελος ούτε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε της Ελλάδας. Εμείς θέλουμε να υπάρχει μια πραγματική και όχι εικονική ενταξιακή διαδικασία.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Να πάρουμε το δικό σας σενάριο, το καλό σενάριο, ότι η Σύνοδος γίνεται και η Τουρκία δε συμμορφώνεται. Θα μπλοκάρετε τη διαδικασία; Σας ρωτάμε κάτι πολύ συγκεκριμένο και πάτε γύρω-γύρω.
Πάω στην προηγούμενη για να σας διευκολύνω. Τον Ιούνιο η διαδικασία μετά τις τουρκικές εκλογές παραμένει παγωμένη. Η Τουρκία δεν έχει προχωρήσει πουθενά. Και παρόλα αυτά η πρότασή σας γίνεται δεκτή, να γίνει μια Σύνοδος. Και η Τουρκία δεν ξεκολλάει απ’ αυτά που λέει, ποια είναι η θέση σας;
Θα την αφήσετε να είναι παγωμένη ή θα σπάσετε τον πάγο να διαλυθεί η ενταξιακή πορεία; Αυτό σας ρωτάω.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Ναι και σας ξαναλέω λοιπόν, ότι δε θα υπάρχει πια διαδικασία γιατί θα είναι παγωμένη. Δεν θα υπάρχουν κεφάλαια για να ανοίξουν.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Αλλά θα είναι παγωμένη.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Ναι.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Είναι άλλο να είναι παγωμένη και άλλο να μην υπάρχει.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: θα είναι παγωμένη.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Άρα θα την αφήσετε να είναι παγωμένη.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Αυτό δε θέλουμε να συμβεί.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Σε κάθε περίπτωση αποκλείετε να προτείνει η Ελλάδα διακοπή οριστική και παύση της ενταξιακής διαδικασίας. Ισχύει αυτό; Ξέρετε, άλλες ευρωπαϊκές χώρες τη συζητούν και πάρα πολύ σοβαρά.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Δεν είναι έτσι, αλλά εν πάση περιπτώσει, δεν πρόκειται να παρουσιάσω εγώ εδώ τη θέση άλλων χωρών.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Εγώ δε σας ρωτώ τι κάνουν άλλες χώρες. Εγώ ρωτώ εσάς. Η Ελλάδα αποκλείεται σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν νεκρώσει όπως το περιγράφετε η ενταξιακή διαδικασία, αποκλείεται η Ελλάδα να προτείνει την οριστική παύση της, την οριστική διακοπή της;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Θα σας απαντήσω ξανά ότι η διαδικασία αυτή θα είναι παγωμένη εκ των πραγμάτων γιατί δεν θα υπάρχουν κεφάλαια άλλα για να ανοίξουν. Γιατί χρειάζεται να κάτσουμε να κάνουμε τόση συζήτηση με αρνητικό τρόπο για μια θετική πρόταση, η οποία αποσκοπεί στο να ενεργοποιήσει και να αναζωογονήσει την ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό πραγματικά δεν το καταλαβαίνω.
Παρόλα αυτά, όμως, σας περιγράφω την πραγματικότητα και η πραγματικότητα λέει ότι με δεδομένα αυτά που έχουμε μπροστά μας, χρειάζεται μια πρωτοβουλία η οποία θα μπορέσει να δώσει πολιτική ώθηση στη διαδικασία. Αυτό θέλουμε να κάνουμε. Θέλουμε αυτή η διαδικασία να έχει ουσία.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Εκτός από το καλό σενάριο υπάρχει και το κακό. Έτσι είναι η ζωή δηλαδή, τι να κάνουμε τώρα;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Βεβαίως, αλλά τα οράματα δεν υλοποιούνται με τα κακά σενάρια, υλοποιούνται με τα καλά και εμείς έχουμε μια θετική πορεία σε αυτή τη διαδικασία, ένα ρόλο πρωταγωνιστικό ιστορικά. Εμείς είμαστε η χώρα η οποία διαμόρφωσε το πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας και η οποία έδωσε ακριβώς το πλαίσιο στο οποίο σήμερα τα Δυτικά Βαλκάνια μπορούν να μιλάνε για ευρωπαϊκή προοπτική.
Αν κινούμασταν με την άλλη λογική, δεν θα είχε γίνει τίποτα απ’ όλα αυτά. Γι’ αυτό όμως θα συνεχίσουμε να κινούμαστε με τη λογική των θετικών πρωτοβουλιών και προτάσεων.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου) Κάνατε κάποιες προτάσεις, θαυμάσια. Εμείς ρωτάμε, τι θα γίνει στη μία περίπτωση, τι θα γίνει στην άλλη περίπτωση. Εσείς μας απαντάτε θα γίνει αυτό. Το γιατί δεν μας λέτε όμως.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Σας λέω, τα άλματα γίνονται με τις θετικές προτάσεις, όχι με τα κακά σενάρια. Αυτό σας λέω.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Έχετε αναλογιστεί το ενδεχόμενο σε αυτή την νέα εταιρική σχέση – αν την ονομάσουμε έτσι – να μην υπάρχουν…
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Μην την ονομάσετε έτσι.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Τέλος πάντων, πείτε την όπως θέλετε εσείς. Να μην υπάρχουν όλες οι υποχρεώσεις της Τουρκίας που έχουν καταγραφεί στα κοινοτικά κείμενα μέχρι τώρα;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όχι.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Είστε κατηγορηματικός.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Ναι.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Δεύτερον. Απ’ τη στιγμή που η Τουρκία έχει αυτή τη στιγμή μπροστά της το σκόπελο της αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Δεν θα έπρεπε να είναι σκόπελος.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Έτσι το θεωρεί αυτή. Γιατί η Ελληνική Κυβέρνηση δίνει ουσιαστικά μία ακόμα παράταση σε αυτή την υποχρέωση; Γιατί αν υλοποιηθεί η πρότασή σας ο Ιούνιος ενδεχομένως να γίνει Σεπτέμβριος, να γίνει ο επόμενος Ιούνιος και εγώ δεν ξέρω πότε. Το έχετε αναλογιστεί αυτό το ενδεχόμενο;
Και ένα δεύτερο ερώτημα για να τελειώνω, μην ξαναπαίρνω το λόγο. Μετά την τελευταία συνεδρίαση του ΕΣΕΠ είχατε ανακοινώσει ότι θα συσταθεί μία ειδική επιτροπή από ακαδημαϊκούς, πρέσβεις, που θα εξετάσουν ένα νέο στρατηγικό δόγμα για την εξωτερική πολιτική. Αν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο γι’ αυτή την Επιτροπή.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Να ξεκινήσω απ’ το δεύτερο ερώτημά σας λέγοντας ότι το πρώτο σχέδιο, το υλικό πάνω στο οποίο θα βασιστεί αυτός ο διάλογος με όλους τους φορείς που θα συμμετάσχουν στη διαμόρφωση του δόγματος εξωτερικής πολιτικής, θα ξεκινήσει από την Υπηρεσία, από το Υπουργείο Εξωτερικών. Αυτό θα προσφέρει τη βάση και στη συνέχεια θα γίνει η δεύτερη φάση στην οποία αναφερθήκατε εσείς.
Ως προς το πρώτο σας ερώτημα, να πω ξανά ότι τα δεδομένα είναι γνωστά. Αυτή τη στιγμή η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας δεν έχει όπως εξελίσσονται τα πράγματα δυναμική. Δεν υπάρχουν καν κεφάλαια τα οποία να μπορούμε να ανοίξουμε. Αυτό είναι ένα δεδομένο, μια πραγματικότητα.
Εμείς αυτό που λέμε είναι πως θα δημιουργήσουμε μια δυναμική για να μπορέσουμε να τα ξεπεράσουμε αυτά. Αυτό θέλουμε να πετύχουμε και θέλουμε μια πολιτική δέσμευση. Εσείς μου λέτε ότι δίνουμε παράταση. Δεν τίθεται θέμα παράτασης γιατί δεν θα υπάρχει διαδικασία, θα είναι παγωμένη.
κ. Α. ΓΚΟΓΚΑΣ: Δηλαδή στη ζυγαριά τί βάζουμε πρώτα, αν θεωρούμε ότι είναι πιο σημαντικό, η αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας ή η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας; Το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών θεωρεί ότι είναι να δώσουμε ένα φιλί της ζωής στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας παρά στην αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας; Μπαίνει ένα ζήτημα αυτή τη στιγμή εδώ πέρα.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Όχι, δεν είναι πραγματικό δίλημμα, είναι εικονικό δίλημμα, διότι αυτό που λέτε είναι να έχουμε αδιέξοδο ή να μην έχουμε αδιέξοδο. Για να μην έχουμε αδιέξοδο πρέπει η Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό λέμε. Άρα, εφόσον θα υπάρχει ενταξιακή διαδικασία, αυτό θα σημαίνει ότι η Τουρκία εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: Συνεννόηση με την Λευκωσία έχετε κάνει γι’ αυτή την πρόταση; -πρώτο ερώτημα. Δεύτερο: Είπατε ότι οι υποχρεώσεις της Τουρκίας, όσον αφορά τις σχέσεις καλής γειτονιάς κλπ, αναφέρεστε στα κοινοτικά κείμενα, δεκτόν, αναφερθήκατε όμως και πάλι πιθανά σε νέο Ελσίνκι. Ερώτημα: Θα βάλετε καταληκτική ημερομηνία για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών μετά από μια τέτοια Σύνοδο Κορυφής, ώστε να δοθεί ζωή στη διαδικασία; Θα υπάρξει συγκεκριμένο καταληκτικό όριο; Θυμάστε πολύ καλά το κανονικό Ελσίνκι, το οποίο δεν υπάρχει πια. Άρα δεν καταγράφονται με τον ίδιο τρόπο οι υποχρεώσεις.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Επιθυμία μας είναι να μπουν χρονοδιαγράμματα και ορόσημα για κάθε θέμα και προφανώς και για τα ζητήματα των σχέσεων καλής γειτονίας. Δεν μπορώ όμως να σας πω από τώρα τι μορφή θα έπαιρνε μια πολιτική διακήρυξη που θα ήταν το προϊόν της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία.
Αλλά ακριβώς η λογική την οποία εισηγούμαστε είναι να υπάρχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και ορόσημα, εντός των οποίων θα πρέπει η Τουρκία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, ενώ παράλληλα θα προοδεύει στην ενταξιακή της διαδικασία και θα κινείται προς τον ορίζοντα της πλήρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όσον αφορά την πρώτη ερώτηση , έχει υπάρξει επικοινωνία του Υπουργού Εξωτερικών με τον Υπουργό Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας και νομίζω ότι και χθες συζητήθηκε ακροθιγώς το θέμα στη συνάντηση που είχε ο κ. Πρωθυπουργός με τον Πρόεδρο κ. Χριστόφια. Φυσικά θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας μαζί, με την Κυπριακή Δημοκρατία, προκειμένου ακριβώς να δώσουμε και το περιεχόμενο αυτής της διαδικασίας, ενόψει του Ιουνίου ή του φθινοπώρου.
κ. Α. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου για τη θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας)
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Ήδη υπήρξε μια τοποθέτηση από τον Αναπληρωτή Κυβερνητικό Εκπρόσωπο και θα συνεχίσουμε και τις επαφές μας.
κα S. RISTOVSKA: Για το ζήτημα της ονομασίας, πριν κάτι μέρες ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Μιλόσοσκι είπε ότι είναι καλό να υπάρχει μια καινούργια συνάντηση με τον Μάθιου Νίμιτς. Πώς βλέπετε τα πράγματα τώρα, αν έχει αλλάξει κάτι, έχει φτάσει η ώρα για λύση, γιατί ο Νίμιτς πριν δύο-τρεις μήνες στην Νέα Υόρκη είπε ότι ακόμα δεν είναι κατάλληλη στιγμή για μία καινούργια πρόταση. Αν βλέπετε εσείς ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα τελευταία, μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Η πρώτη ερώτηση.
Και η δεύτερη ερώτηση. Είδαμε κάποια δημοσιεύματα ότι η Ελλάδα εμποδίζει, κάνει κάποια πράγματα επίτηδες, δηλαδή η Αθήνα κάνει τα Σκόπια να εγκαταλείψουν τη διαπραγμάτευση για το όνομα. Κάποια σενάρια δηλαδή.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Νομίζω ότι θα μπορέσω με την απάντησή μου να δώσω τα στοιχεία που θέλετε και για τις δύο ερωτήσεις. Ο κ. Μιλόσοσκι δε λειτουργεί επιβοηθητικά στη διαδικασία. Ο ρόλος του δεν είναι εποικοδομητικός. Ο κ. Μιλόσοσκι με κάθε ευκαιρία επιτίθεται εναντίον της Ελλάδας με προκλητικό τρόπο και επιβαρύνει τη διαδικασία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
Δεν μπορώ να θεωρήσω ειλικρινείς τέτοιες δηλώσεις για πρόοδο της διαδικασίας στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, όταν με κάθε ευκαιρία προσπαθεί να παρουσιάσει την Ελλάδα με μελανά χρώματα στην κοινή γνώμη της ΠΓΔΜ και στην ουσία να υπονομεύσει τις προοπτικές αυτής της διαπραγμάτευσης.
Απ’ την πλευρά μας και αυτό πρέπει να είναι σαφές και το λέμε με κάθε ευκαιρία και το βλέπετε απ’ το γεγονός ότι αρνούμαστε να απαντήσουμε σε αυτές τις προκλητικές δηλώσεις που γίνονται συνεχώς εκ μέρους του κ. Μιλόσοσκι, θέλουμε να έχουμε πρόοδο. Για να υπάρχει πρόοδος πρέπει να υπάρχει ένα άλλο κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών.
Αν ο κ. Μιλόσοσκι συστηματικά προσπαθεί να στρέψει την κοινή γνώμη της χώρας εναντίον της Ελλάδας, είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να πετύχουμε. Αυτό πρέπει να πάψει και πρέπει να επικεντρωθούμε στη διαδικασία και η διαδικασία είναι η διαπραγμάτευση στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτό θέλουμε και θέλουμε αν μπορούσαμε και αύριο, να μπορέσει η χώρα σας να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Είναι πραγματική επιθυμία μας, γιατί είναι μέσα στο στρατηγικό σχεδιασμό μας για τη δημιουργία ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή μας, αλλά και γιατί είμαστε γείτονες και τελικά θα ζούμε μαζί. Θα είμαστε εταίροι και σύμμαχοι και γι’ αυτό το λόγο πρέπει μια ώρα αρχύτερα να μπορέσουμε να φτάσουμε σε λύση σε αυτό το ζήτημα.
Γι’ αυτό όμως προϋπόθεση είναι να έχουμε μια στοιχειώδη καλή σχέση. Να πάψουν αυτές οι προκλήσεις και να συμμετέχουμε και οι δύο στη διαδικασία με εποικοδομητικό τρόπο.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Θα μπορούσατε ή δε θα μπορούσατε να κάνετε μία εκτίμηση για το αν υπάρχει μια πρόοδος στο θέμα των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας, μια και έχει ανοίξει αυτή η συζήτηση καλώς ή κακώς τις τελευταίες ημέρες και είχαμε μια τοποθέτηση από τον Τούρκο Πρωθυπουργό και τον Τούρκο Πρόεδρο Εξωτερικών.
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Θεωρώ ότι αυτή η συζήτηση είναι άκαιρη, η διαδικασία συνεχίζεται και θα πραγματοποιηθεί και νέα συνάντηση τις επόμενες ημέρες των διερευνητικών επαφών. Αλλά αυτή τη στιγμή ακόμα δεν είμαστε σε θέση να ανακοινώσουμε κάτι. Εμείς πραγματικά συνεχίζουμε να εργαζόμαστε με σκοπό την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας που είναι το αντικείμενο αυτών των συζητήσεων.
Αυτό θέλουμε να καταφέρουμε. Είμαστε επικεντρωμένοι σε αυτό. Οι δύο κυβερνήσεις έχουν δείξει ότι δίνουν πολιτική ώθηση σε αυτή τη διαδικασία. Από εκεί και πέρα όμως δεν είμαστε ακόμα σε θέση να ανακοινώσουμε κάτι. Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια και να είστε βέβαιος ότι όταν θα υπάρχει κάτι, φυσικά θα ανακοινωθεί.
κ. Α. ΦΟΥΡΛΗΣ: Γνωρίζουμε ότι τηρείται εμπιστευτικότητα ως προς τη διαδικασία, αλλά ως προς τη μεθοδολογία, μήπως μπορείτε να μας πείτε αν έχετε καταλήξει ότι περνά το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας από το θέμα των χωρικών υδάτων;
κ. Γ. ΔΕΛΑΒΕΚΟΥΡΑΣ: Σας έχω ξαναπεί απ’ αυτό το βήμα ότι δεν πρόκειται να κάνω καμία δήλωση για το περιεχόμενο των διερευνητικών επαφών. Καλύπτονται από τον κανόνα της εμπιστευτικότητας και αυτό θα πρέπει να το σεβαστούμε όλοι.
Υπάρχει άλλη ερώτηση; Ευχαριστώ.
© Copyright 2010 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου