Casus belli και τοποστρατηγική

N. Lygeros

Το casus belli θέλουμε δεν θέλουμε έχει αλλάξει νόημα. Ακόμα κι αν η τουρκική εθνοσυνέλευση δεν έχει πάρει επίσημη απόφαση για την άρση του, υπάρχει μια αλλαγή φάσης όσον αφορά στην τελεολογία του. Η μονοσήμαντη έκφραση απέκτησε μια πολυσημία κι η στατική θέση μετατράπηκε σε δυναμική κίνηση. Αυτή η αλλαγή ενεργοποιεί και την έννοια της τοποστρατηγικής, διότι αλλάζουν και τα δεδομένα προσβασιμότητας του Αιγαίου. Το παίγνιο είναι πλέον σε φάση εκκίνησης όσο αφορά στην πρωτοβουλία. Η Τουρκία δεν υπογράφει τη Συνθήκη Montego Bay, αλλά δεν την αμφισβητεί στρατιωτικά και στρατηγικά. Αυτό σημαίνει ότι προσπαθεί να πετύχει μια πλάγια επίθεση θυσιάζοντας μία αμφισβήτηση πάνω στην οποία επέμενε διαχρονικά. Αυτή η τεχνητή θυσία, διότι δεν ακολουθούσε το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, δεν είναι μια πραγματική θυσία. Εξετάζει το κόστος της στατικής σε σχέση με την τεχνητή δυναμική της επόμενης κίνησης. Η τοποστρατηγική με τις επιπτώσεις της στο Αιγαίο δεν της προσφέρει πολλές δυνατότητες. Από την άλλη, καθώς η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί παθητική στάση, δεν προκαλεί ουσιαστικές αντιδράσεις. Δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν δράσεις σε σχέση με το θέμα της Α.Ο.Ζ. και τις επαφές με την Αίγυπτο. Η ελαχιστοποίηση της απειλής είναι και αυτή μια στρατηγική ένδειξη. Το να παίρνω και να δίνω πίσω δεν είναι ισόμορφο με το να αφήνω. Η επιλογή αυτού του νοητικού σχήματος δεν έχει κόστος και προσφέρει όφελος, αν ο αντίπαλος θεωρήσει ότι είναι μια κίνηση. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι η διαχείριση της αδράνειας. Ενώ φαινομενικά είναι άχρηστη μετά την εκκίνηση έχει μεγάλο βάρος και μπορεί εύκολα να την εκμεταλλευτεί ο παίκτης της πρωτοβουλίας. Μπορεί να μεταφέρει το βάρος όχι μόνο σ' ένα γενικότερο πλαίσιο, όπως είναι η ΑΟΖ σε σχέση με τα χωρικά ύδατα, αλλά να τη χρησιμοποιήσει σ' ένα πεδίο, όπου η ύπαρξή της είναι ήδη μια δράση. Ένα χειροπιαστό παράδειγμα είναι το θέμα της αναγνώρισης της γενοκτονίας. Μέσω της αδράνειας μπορούν να ενεργοποιήσουν λανθασμένα αντανακλαστικά όσον αφορά στην τοποθέτησή μας σε σχέση με τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και με την μετάλλαξη του προβλήματος να πετύχουν και μια αλλοίωση του προβληματισμού. Πρέπει λοιπόν να ξεκαθαρίσουμε εξ αρχής ότι αυτό το νοητικό σχήμα που προβάλλει η Τουρκία δεν έχει καμιά σχέση με το θέμα της γενοκτονίας και δεν πρέπει να περιμένει από εμάς καμιά υποχώρηση. Αν γνωστοποιήσουμε άμεσα τις θέσεις μας το θέμα θα παραμείνει σε τοποστρατηγικό πλαίσιο και θα εισχωρήσουμε στο πεδίο της ΑΟΖ, αλλιώς κάθε κίνησή μας μπορεί να μετατραπεί σε λάθος και σε κόστος σε άλλο πλαίσιο. Αυτό είναι το νέο παίγνιο κι οι κανόνες του.