Του Χρήστου Καπούτση
Η ασάφεια, για το τι ακριβώς συμβαίνει στο εσωτερικό της Λιβύης, είναι η αιτία που έμπειροι αναλυτές, αλλά και οι μυστικές υπηρεσίες των ισχυρών κρατών (Μοσάντ, ΜΙΤ, ΜΙ5, CIA), δεν μπορούν να κάνουν ασφαλείς προβλέψεις για την «επόμενη μέρα» στην Λιβύη. Επίσης υπάρχει και όργιο παραπληροφόρησης, είτε προέρχεται από τα καθεστωτικά ΜΜΕ, είτε από αραβικά και από αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα.
Ωστόσο, εκτιμάται ότι έχει δρομολογηθεί η κατάρρευση του δικτατορικού καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη. Η απόφαση του Συνταγματάρχη Καντάφι, να στρέψει το επίλεκτο σώμα των πραιτοριανών και των στρατιωτικών που ελέγχει απόλυτα, καθώς και τους μισθοφόρους- δολοφόνους από το Τσάντ και τη Ζιμπάμπουε, εναντίον των πολιτών της Λιβύης, ήταν η αρχή του τέλους του. Το καθεστώς Καντάφι έδειξε το αποκρουστικό του πρόσωπο και έχει ήδη καταρρεύσει ηθικά και πολιτικά.
Ο Μουαμάρ Καντάφι που την 1η Σεπτεμβρίου του 1969 «άρπαξε» με πραξικόπημα την εξουσία από τον βασιλιά Ιντρίς που παραθέριζε στο Καμένα Βούρλα φιλοξενούμενος των Ελλήνων πραξικοπηματιών(!), επέβαλε ένα ιδιότυπο εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς με κύριο χαρακτηριστικό τη βία και την αστυνομοκρατία. Ο 26-χρονος τότε Καντάφι από υπαξιωματικός (επιλοχίας) που ήταν , ονόμασε τον εαυτόν του Συνταγματάρχη και έδωσε νέα επίσημη ονομασία στο κράτους, που είναι Μεγάλη Αραβική Λιβυκή Σοσιαλιστική Λαϊκή Τζαμαχιρίγια, όπου η λέξη «Τζαμαχιρίγια» μπορεί να μεταφραστεί σαν «κράτος των μαζών». Ο ίδιος δεν κατέχει κανένα πολιτειακό αξίωμα, καθότι είναι απλά ο Αρχηγός της «διαρκούς» Επανάστασης.
Το εντυπωσιακό είναι ότι πολλοί ηγέτες κρατών με Δημοκρατικά πολιτεύματα, θαύμαζαν το καθεστώς του Καντάφι, όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου!
Βασικό «όπλο» της εξωτερικής πολιτικής του Καντάφι είναι το πετρέλαιο. Με το λιβυκό πετρέλαιο, που είναι αρίστης ποιότητας, τροφοδοτείται η Ευρώπη. Ο Καντάφι ξοδεύει δισεκατομμύρια πετροδολάρια για την αγορά οπλικών συστημάτων στηρίζοντας έτσι τις Πολεμικές Βιομηχανίες της Ρωσίας, της Ιταλίας , της Βρετανίας και της Γαλλίας. Γι΄ αυτό ακριβώς οι ευρωπαίοι ηγέτες, όταν ξέσπασε ο εμφύλιος στην Λιβύη ήταν πολύ επιφυλακτικοί και δεν καταδίκαζαν το καθεστώς του Καντάφι, απλά έκαναν δηλώσεις για το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αργότερα, όταν φάνηκε ότι ο Καντάφι πιθανότατα θα ανατραπεί , ζητούσαν την παραίτηση του Καντάφι καταδικάζοντας παράλληλα και το δικτατορικό του καθεστώς. Μάλιστα , σε κάποια φάση που φάνηκε να επανακάμπτει ο Καντάφι οι ευρωπαίοι ηγέτες ξανασιώπησαν…
Φυσικά κανείς ευρωπαίος ηγέτης δεν παραδέχεται ότι διαπραγματευότανε την υπογραφή δισεκατομμυρίων δολαρίων με τον «χασάπη» της Σαχάρας, προκειμένου να γίνουν επενδύσεις στη χώρα του. Συμπεριλαμβανομένου και του Έλληνα πρωθυπουργού…
Καθεστωτική αλλαγή
Η παντοδυναμία του Καντάφι στηριζότανε βασικά στην υποστήριξη που απολάμβανε από τις διάφορες φυλές της χώρας, τον οικογενειακό έλεγχο των πετρελαιοπηγών και στον έλεγχο του Στρατού. Όμως, με το ανατολικό μέρος της Λιβύης να μην ελέγχεται πλέον στρατιωτικά από την Τρίπολη, η οποία βρίσκεται στα δυτικά, με ενδείξεις ότι υπάρχει ρήξη στις τάξεις του στρατού και με τις διάφορες φυλές να στρέφονται εναντίον του Λίβυου ηγέτη, η χώρα αντιμετωπίζει τη βαθύτερη εσωτερική κρίση των τελευταίων δεκαετιών.
Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε πιθανή δημιουργία τοπικών πεδίων μάχης μεταξύ αντιφρονούντων σε διάφορες περιοχές και ακόμη ίσως σε ενδοφυλετικές συγκρούσεις και εκκαθαρίσεις, εξελίξεις που αποδομούν τον κρατικό μηχανισμό της Λιβύης.
Στη Λιβύη, εφόσον έχουμε τελικά ανατροπή του Καντάφι, θα έχουμε και ριζική αλλαγή του καθεστώτος σε αντίθεση με την Τυνησία και την Αίγυπτο που είχαμε αλλαγή προσώπων στην κορυφή της Εξουσίας, αλλά τα καθεστώτα των Μπεν Αλί και Χόσνι Μουμπάρακ παρέμειναν, προς το παρόν τουλάχιστον, άθικτα, ως προς τον βασικό προσανατολισμό τους (φιλοαμερικανικό) στην εξωτερική πολιτική. Στη Λιβύη είχαμε οργανωμένη ένοπλη εξέγερση, που γεννά ερωτήματα.
Είναι σαφές ότι μια ειρηνική συγκέντρωση άοπλων πολιτών δεν είναι σε θέση να δίνει στρατιωτικές μάχες, να καταλαμβάνει πόλεις κάμπτοντας την αντίσταση στρατιωτικών μονάδων του καθεστώτος, χωρίς να υπάρχει κεντρικός επιτελικός σχεδιασμός και καθοδήγηση, που θα συντονίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των αντικανταφικών δυνάμεων. Άρα , είναι πολύ πιθανόν, να υπάρχουν στο παρασκήνιο οργανωμένοι υποκινητές της εξέγερσης κατά του Καντάφι, όχι κατ’ ανάγκη Λίβυοι, αλλά φαίνεται ότι τώρα έχουν χάσει τον έλεγχο!
Είναι χαρακτηριστικό ότι, τo μείζον ερώτημα για την μετα-καντάφι εποχή, είναι ότι δεν γνωρίζει η Δύση, ποιοι είναι αυτοί που φιλοδοξούν να ανατρέψουν τον Καντάφι, ποια είναι τα σχέδια τους και ποιο προσανατολισμό θα δώσουν στην εξωτερική πολιτική της Λιβύης.
Σχέδια παρέμβασης
Η γενικότερη αντίληψη που επικρατεί στα πολιτικο-διπλωματικά και στρατιωτικά επιτελεία των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και ης Ε.Ε., που φτάνει και στα ελληνικά συναρμόδια υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, για μελέτη και υποβολή προτάσεων είναι ότι, η στρατιωτική επέμβαση των συμμάχων στη Λιβύη, ίσως καταστεί αναγκαία, αν ο Καντάφι υιοθετήσει ακραίες μορφές βίας .
Εκτιμάται ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο , αν όχι και αδύνατο, να αποφασιστεί η ανάμειξη χερσαίων δυνάμεων της Συμμαχίας στη Λιβύη, διότι θα μπορούσε να έχει πολύ αρνητική εξέλιξη αυτή η Στρατιωτική επιχείρηση . Υπάρχει ο φόβος, ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα νέο Ιράκ ή Αφγανιστάν, στο «μαλακό υπογάστριο» της Ευρώπης.
Ωστόσο, θεωρείται ως ικανοποιητικό μέτρο η δημιουργία ζώνης απαγόρευσης αεροπορικών πτήσεων πάνω από το έδαφος της Λιβύης και αυτό διότι, εξουδετερώνεται έτσι, η πλήρης αεροπορική υπεροχή από τις δυνάμεις του Καντάφι, έναντι των αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Αλλά και αυτή η στρατιωτική επιχείρηση του ΝΑΤΟ έχει πολλές ιδιαιτερότητες και αρκετές δυσκολίες , γι’ αυτό άλλωστε υπάρχει απροθυμία συμμετοχής σε επιχειρήσεις κατά της Λιβύης από τις Κυβερνήσεις των κρατών –μελών της Συμμαχίας. Είναι σαφές ότι, για να επιβληθεί απαγόρευση πτήσεων σε μια περιοχή, θα πρέπει να έχει εξουδετερωθεί πλήρως η αντιαεροπορική άμυνα της χώρας. Και αυτό μπορεί να γίνει με βομβαρδισμούς από αεροσκάφη τύπου Στέλθ, για να μην έχουν απώλειες οι Σύμμαχοι.
Ανεξάρτητα όμως, από το αν υπάρξει ή δεν υπάρξει απόφαση του Σ.Α. του ΟΗΕ, αν αποφασιστεί έστω από τις ΗΠΑ και από μια ομάδα προθύμων συμμάχων της, όπως έγινε στη Γιουγκοσλαβία το 1999, η δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη Λιβύη, θα πρέπει, προηγουμένως, να εξουδετερωθεί ολοκληρωτικά η αντιαεροπορική άμυνα της Λιβύης.
Για να γίνει αυτό θα απαιτηθεί μεγάλος αριθμός πολεμικών αεροσκαφών, περίπου 80 -100 όλων των τύπων, από μαχητικά , βομβαρδιστικά, αναχαίτισης, μέχρι αεροσκάφη υποστήριξης και ανεφοδιασμού. Επίσης η υποστηριχτική παρουσία δυο αεροπλανοφόρων και απαραιτήτως οι βάσεις της Σούδας και του Άκτιου.
Για να εξουδετερωθεί όμως η αεράμυνα του Καντάφι, θα πρέπει οι αμερικανοί να αποσύρουν δυνάμεις από το Αφγανιστάν, και μάλιστα, στην πιο κρίσιμη ίσως φάση των επιχειρήσεων των αμερικανο-νατοϊκών δυνάμεων εναντίον των Ταλιμπάν. Μια απόφαση εξαιρετικά δύσκολη για τους αμερικανούς, διότι φαίνεται ότι υπερβαίνει τις δυνατότητες και του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, η εμπλοκή σε έναν ακόμη πόλεμο, ενώ είναι ανοιχτά τα μέτωπα, στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.
Το Ασοσιέιτεντ Πρες μετέδωσε ότι η κυβέρνηση Ομπάμα «ζυγίζει» τις στρατιωτικές επιλογές που έχει για τη Λιβύη, γνωρίζοντας ότι ίσως χρειαστεί να δείξει δυναμική στάση για να βοηθήσει την εκδίωξη του Καντάφι. Το καλά πληροφορημένο ειδησεογραφικό πρακτορείο αποκαλύπτει εκτίμηση του Μπάρακ Ομπάμα , ότι ο αμερικανικός Στρατός δεν έχει κανένα συμφέρον να εμπλακεί σε τρίτο πόλεμο.
Αν τελικά οι αμερικανο-νατοϊκές δυνάμεις επέμβουν στρατιωτικά στη Λιβύη, τότε θα αντιμετωπιστούν από το στρατό της Λιβύης, με όπλα που έχουν πουλήσει η Βρετανία , η Ιταλία και η Γαλλία στον Καντάφι!!!
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι είναι πολύ τυχεροί, που το καθεστώς Καντάφι δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την προμήθεια υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων από τη Ρωσία. Τους επόμενους μήνες η Λιβύη θα παραλάμβανε από τη Ρωσία αριθμό μαχητικών αεροσκαφών Σουχόι (SU-35) και συστοιχίες του αντιαεροπορικού – αντιπυραυλικού συστήματος S-400!!
Πάντως το Ιράν προειδοποίησε τη Δύση να μην επιχειρήσει στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη και κυρίως να μην αποπειραθεί να κάνει τη χώρα αυτή αμερικανική στρατιωτική βάση. Αν υπάρξει τέτοια επέμβαση, οι λαοί της περιοχής θα σκάψουν τους τάφους των Δυτικών στρατιωτών, δήλωσε ο Ιρανός πρόεδρος Αχμαντινετζάντ!
Ο ρόλος της Ελλάδας
Ειδική σύσκεψη για την κατάσταση στη Λιβύη πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Γ.Α.Παπανδρέου με τη συμμετοχή της πολιτικής ηγεσίας των συναρμόδιων Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας.
Επί τάπητος τέθηκαν όλα τα δεδομένα, τα πιθανά σενάρια αντίδρασης της Διεθνούς Κοινότητας, καθώς και οι επιχειρησιακές δραστηριότητες των νατοϊκών βάσεων στη Σούδα και το Άκτιο. Επιβεβαιώθηκε ο σημαντικός ρόλος αυτών των βάσεων σε ενδεχόμενες αμερικανο-νατοϊκές επιχειρήσεις στη Λιβύη. Ωστόσο επισημάνθηκε ότι, σε περίπτωση στρατιωτικής δράσης των αμερικανο-νατοϊκών δυνάμεων, οι αεροναυτικές βάσεις της Κρήτης και ολόκληρη η Κρήτη, θα θεωρηθούν στόχοι για τις δυνάμεις του Καντάφι. Η Κρήτη ευρίσκεται προφανώς εντός του δραστικού βεληνεκούς του βληματικού δυναμικού της Λιβύης. Όπως είναι γνωστό, η Λιβύη διαθέτει το βλήμα “Al Fatah” , που είναι συμπαραγωγή του Ιράν και της Λιβύης, έχει βεληνεκές 1000 – 1200 χλμ. και έχει αναπτυχθεί σε άγνωστη περιοχή.
Στη σύσκεψη υπό τον Πρωθυπουργό , εκτιμήθηκε ακόμη ότι τα γεγονότα στη Λιβύη, ενδεχομένως να έχουν πολύ αρνητική εξέλιξη, ενώ διατυπώθηκε προβληματισμός για την επόμενη μέρα στη Λιβύη. Και φυσικά, συζητήθηκε , αν οι εξελίξεις στη Λιβύη αφορούν εσωτερικές αλλαγές, ή αν θα οδηγήσουν και σε αλλαγή του περιφερειακού ή και του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων.
Εκτιμήθηκε ακόμη ότι, θα διογκωθούν τα προβλήματα που σχετίζονται με τη λαθρομετανάστευση.
Ενημερώθηκε ο πρωθυπουργός από τους Υπουργούς Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, ότι εξετάζονται όλα τα ενδεχόμενα στο πλαίσιο του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις στο καθεστώς Καντάφι, ώστε να τερματιστεί η απαράδεκτη κατάσταση. Και αποφασίστηκε η συμμετοχή της χώρας μας στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας, από τη Διεθνή κοινότητα στους κατοίκους της Λιβύης.
Όμως, σε κάθε περίπτωση στρατιωτικής παρέμβασης του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, έγινε σαφές ότι η Ελλάδα θα έχει συμμετοχή, μόνο εφόσον υπάρξει ομόφωνη απόφαση του Σ.Α. του ΟΗΕ. Και αυτή η θέση της Ελλάδας έγινε γνωστή μέσω της διπλωματικής οδού στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Καταληκτικά, η κατάσταση στη Λιβύη επιδεινώνεται δραματικά, απειλείται η σταθερότητα της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής, η Δύση (ΝΑΤΟ- ΗΠΑ) προετοιμάζεται, αλλά είναι διστακτική και προβληματίζεται αν θα πρέπει να προβεί σε στρατιωτική παρέμβαση στη Λιβύη. Δεν είναι απόλυτα σαφές, τι ακριβώς γίνεται στο εσωτερικό της Λιβύης, και κυρίως, η Δύση δεν γνωρίζει ποιοι είναι οι επαναστάτες και ποιοι είναι οι στόχοι τους για την μετα-καντάφι εποχή. Υπάρχει γενικότερη ασάφεια, παραπληροφόρηση και αναπτύσσεται μια αποσταθεροποιητική δυναμική που απλώνεται στα γειτονικά αραβικά κράτη, ενώ είναι πιθανή και η ανθρωπιστική καταστροφή, γι’ αυτό όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά.
*δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «πολιτικά ΘΕΜΑΤΑ»
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου