Οι «μπουκαδόροι» του Υπουργείου Άμυνας

Τα ναρκωτικά στο Στράτευμα

Του Χρήστου Καπούτση

Τις πύλες των Στρατοπέδων έχουν «περάσει» τα ναρκωτικά και αποτελούν σήμερα ένα από μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ένοπλες Δυνάμεις.

Χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών εντοπίζονται κυρίως στους στρατεύσιμους που υπηρετούν τη Θητεία τους, αλλά και στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων , κυρίως στους Επαγγελματίας Οπλίτες (ΕΠ.ΟΠ.)

Η διακίνηση και χρήση ναρκωτικών ουσιών από το στρατιωτικό προσωπικό, πέρα από μείζον κοινωνικό θέμα,  θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και ως Εθνικό πρόβλημα, αφού σχετίζεται και με την μαχητική ικανότητα των Ενόπλων μας Δυνάμεων. Προφανώς, ο «μαστουρωμένος» στρατιώτης είναι ανίκανος να ανταποκριθεί , ακόμη και στα στοιχειώδη  στρατιωτικά του καθήκοντα.

Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι ότι, έχουν εντοπιστεί κυκλώματα στρατιωτικών που με στόχο το κέρδος, διακινούν ναρκωτικές ουσίες στο Στράτευμα!  Υπάρχουν τραγικές περιπτώσεις στρατιωτών που κατατάγηκαν στο Στρατό «καθαροί» και απολύθηκαν ως χρήστες ναρκωτικών ουσιών!!! Το ποσοστό αυτής κατηγορίας στρατευσίμων ανέρχεται στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό του 15% !!! Δηλαδή έγιναν ναρκομανείς, με ή χωρίς τη θέλησή τους,  κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής τους θητείας…

Φαινόμενο επιεικώς απαράδεκτο, για το οποίο έχουν σοβαρές ευθύνες οι εκάστοτε στρατιωτικές ηγεσίες.  Σε μια κλειστή κοινωνία , όπως είναι οι στρατιωτικοί,  δεν είναι δυνατόν κάποιοι ελάχιστοι επίορκοι εγκληματίες χαμηλόβαθμοι στρατιωτικοί να διακινούν ναρκωτικές ουσίες και η στρατιωτική ηγεσία να «υπνώττει» …

Τα στατιστικά στοιχεία

   Το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ)  έχει πραγματοποιήσει μια πολύ μεγάλη και εμπεριστατωμένη έρευνα σχετικά με τη διάδοση των ναρκωτικών στο στράτευμα και έχει «αντινογραφήσει» το προφίλ των στρατιωτικών,  που έχουν έλθει σε επαφή με ναρκωτικές ουσίες.

 Από τα στοιχεία αυτής της έρευνας του ΓΕΣ επισημαίνουμε ότι:

•        Η χρήση ναρκωτικών ουσιών από τους στρατεύσιμους ανακαλύπτεται συνήθως κατά τη διάρκεια της θητείας τους και όχι κατά την  έναρξή της.  Ο χώρος που έκαναν πρώτη φορά χρήση ήταν η γειτονιά, το σπίτι, ενώ μικρό είναι το ποσοστό αυτών που άρχισαν μετά την κατάταξή τους στο Στρατό να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών  (10-15%). Δηλαδή ένα 85%-90% των χρηστών που παρουσιάζονται για κατάταξη έχει ήδη ξεκινήσει την χρήση  πριν την θητεία του. Συνεπώς καλούνται οι αρμόδιες στρατιωτικές αρχές  να αντιμετωπίσουν μια προϋπάρχουσα κατάσταση. Όμως και το ποσοστό των στρατεύσιμων που έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με τα ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (10-15%) είναι σχετικά μεγάλο και θα πρέπει να αναληφτούν συντονισμένες προσπάθειες με στόχο τον μηδενισμό του.

•        Τα είδη των ουσιών που χρησιμοποιούν οι εντοπισθέντες στρατιώτες είναι στην πλειονότητά τους τα κανναβοειδή (χασίσι) και παραμένουν σε υψηλή αναλογία, σχετικά με την ηρωίνη και την κοκαΐνη.

•        Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι Επαγγελματίες Στρατιώτες (ΕΠ.ΟΠ) τα πρώτα χρόνια ένταξής τους στις Ε.Δ ήταν ιδιαίτερα επιρρεπείς στις ουσίες. Μετά τον εντοπισμό του προβλήματος, αναλήφθηκαν στοχευμένες δράσεις (π.χ τοξικολογική εξέταση ούρων) και σε συνδυασμό με άλλες παραμέτρους όπως, την έναρξη των διαδικασιών μονιμοποίησής τους,  παρουσιάστηκε μια έντονα καθοδική τάση στους εντοπισθέντες χρήστες ΕΠ.ΟΠ. Οι ΕΠ.ΟΠ που ήθελαν να κάνουν καριέρα στο Στρατό, είτε μόνοι των , είτε με τη βοήθεια των στρατιωτικών ψυχολόγων, υιοθετούσαν μεθόδους απεξάρτησης και οι περισσότεροι τα κατάφερναν.

•        Αθροιστικά οι στρατευμένοι και οι ΕΠ.ΟΠ αποτελούν το 90%  των εντοπισθέντων χρηστών ναρκωτικών ουσιών. Το υπόλοιπο 10% είναι  μόνιμα  στελέχη του Στρατού!

•        Στον τομέα των οριστικών απολύσεων από Στρατό ουσιοεξαρτημένων στρατευσίμων παρουσιάστηκε μια αύξηση στο διάστημα από το 2000 μέχρι το 2006, αλλά μετά σημειώνεται μια  πτωτική τάση. Η διαπιστωθείσα μείωση των αναβολών στράτευσης και των οριστικών απολύσεων μπορεί να ερμηνευθεί και ως μεγαλύτερη «προθυμία» των υπόχρεων για στράτευση να υπηρετήσουν τη θητεία τους και να μην βρίσκουν πλέον προφάσεις (ουσιοεξάρτηση) για να αποφύγουν τη στράτευση (ιδιαίτερα μετά τη μείωση της στους 9 μήνες).

Μέτρα αντιμετώπισης και περιορισμού της εξάπλωσης της ναρκωτικών

Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας προσπαθεί με τα μέσα που διαθέτει να περιορίσει τη διάθεση εξαρητσιογόνων ουσιών στο Στράτευμα.

α.       Τα Μέτρα που λαμβάνονται για τον περιορισμό  της διακίνησης  των εξαρτησιογόνων ουσιών είναι:

1.     Τακτικοί έλεγχοι εντός των Στρατοπέδων – Μονάδων για πιθανή χρήση – διακίνηση ναρκωτικών. Ωστόσο, παρότι οι έλεγχοι γίνονται από εξειδικευμένο στρατιωτικό προσωπικό, τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ικανοποιητικά.

2.     Συνεργασία των στρατιωτικών αρχών με υπεύθυνους φορείς της πολιτείας (Δίωξη ναρκωτικών, Αστυνομικά Τμήματα και Τελωνειακές Αρχές). Στόχος της συνεργασίας είναι:  Διαρκής ενημέρωση του προσωπικού σε θέματα που αφορούν στις πρακτικές χρήσης και διακίνησης εξαρτησιογόνων ουσιών.

3.     Η χρήση των ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων της αστυνομίας για ελέγχους εντός των στρατοπέδων.

4.     Εφαρμογή του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα και των Νόμων του Κράτους, οι οποίοι αφορούν στην κατοχή και διακίνηση παράνομων εξαρτησιογόνων ουσιών.

β.       Μέτρα Πρόληψης Χρήσης Εξαρτησιογόνων Ουσιών.

1.     Συνεργασία των Σχηματισμών και Κέντρων Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων (ΚΕΝ) με τα αντίστοιχα τοπικά Κέντρα πρόληψης του ΟΚΑΝΑ.

2.     Ενημέρωση του στρατιωτικού προσωπικού με ομιλίες - διαλέξεις καθώς και έντυπο υλικό.

3.     Δημιουργία ομαδικού πνεύματος στους νέους με δραστηριότητες όπως αθλητισμός, επιμόρφωση, ψυχαγωγία, με στόχο την καλύτερη συνοχή και ομαδικότητα καθώς και την εποικοδομητική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους. Έχει αποδειχτεί ότι, ο συνδυασμός Άθληση, επιμόρφωση και δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, αποτελούν την καλύτερη ασπίδα προστασίας των στρατιωτών από τη μάστιγα των ναρκωτικών.

Συνεργασία ΥΠΕΘΑ και ΟΚΑΝΑ

Στις 12 Ιουνίου 2002 υπεγράφη το πρώτο Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ ΥΠΕΘΑ και ΥΥΚΑ/ΟΚΑΝΑ , το οποίο αναθεωρήθηκε το 2006 ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ  ΤΟΝ ΜΑΙΟ 2011 υπεγράφη το νέο ( διάρκειας  έως 2013). Στόχος της συνεργασίας ΥΠΕΘΑ-ΥΥΚΑ/ΟΚΑΝΑ είναι η διαμόρφωση αποτελεσματικού συστήματος πρόληψης και αντιμετώπισης της  χρήσης ναρκωτικών ουσιών στις ΕΔ καθώς και η στρατηγική ευθυγράμμιση των δράσεων που απορρέουν από το Μνημόνιο Συνεργασίας.  

Οι ενέργειες που απορρέουν από τα υπογεγραμμένα κατά το παρελθόν μνημόνια και που υλοποιήθηκαν μέχρι σήμερα, είναι:

·        Η σύσταση  Ομάδας  Εργασίας για τον συντονισμό των ενεργειών με εκπροσώπους του ΥΠΕΘΑ, των Επιτελείων και του ΟΚΑΝΑ.

·        Η εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης στις Στρατιωτικές Μονάδες κατόπιν συνεργασίας των Σχηματισμών των ΕΔ με τα κατά τόπους Κέντρα Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ. Μέσω των Κέντρων Πρόληψης (ΚΠ), διευκολύνθηκε η εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης στις ΕΔ, ευαισθητοποιώντας με τις περιφερειακές συναντήσεις τους αρμόδιους Αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων σε επίπεδο Σχηματισμών και Μονάδων.

·        Εκπρόσωποι των Κέντρων Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ, συμμετείχαν στο πρόγραμμα ψυχοκοινωνικής μέριμνας του ΓΕΕΘΑ και έτσι δόθηκε η ευκαιρία έναρξης συνεργασίας με την ψυχοκοινωνική ομάδα της Μονάδος, ώστε με συντονισμό από τον Διοικητή της Μονάδος και τον ψυχίατρο που καλύπτει την Μονάδα, να καλύπτονται οι ανάγκες της και να παρέχεται ουσιαστική βοήθεια .

·        Ο εμπλουτισμός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων  των ΑΣΕΙ, των Σχολών Υπαξιωματικών, καθώς και των Σχολών  Εκπαίδευσης Στελεχών των Ε.Δ,  με διδασκαλία μαθημάτων σχετικών  με το χειρισμό ατόμων με ουσιοεξάρτηση.

·        Η συμβουλευτική υποστήριξη  με την 24ωρη   λειτουργία της   γραμμής ψυχολογικής υποστήριξης, στρατευσίμων που η εξάρτηση από τις ουσίες τους δημιουργεί καταθλιπτικές ή αυτοκαταστροφικές καταστάσεις.

·        Η συνεργασία των Υγειονομικών Υπηρεσιών των ΕΔ με τον ΟΚΑΝΑ για την καθοδήγηση των  χρηστών με σκοπό την ένταξή τους στα εγκεκριμένα θεραπευτικά προγράμματα.

          Επιπλέον δράσεις που περιλαμβάνονται στο νέο μνημόνιο είναι:

Αναβάθμιση του ρόλου της Ομάδας εργασίας, της οποίας  αποστολή και σκοπός θα είναι: Η εκπόνηση σχεδίου, το οποίο θα αποτελεί το πρόγραμμα δράσης του ΥΠΕΘΑ και ΟΚΑΝΑ. Με το σχέδιο αυτό θα καθορίζονται οι επιμέρους ενέργειες ή εργασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση των αντικειμένων του Μνημονίου, η κατανομή τους μεταξύ των μερών και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης αυτών.

Η  συλλογή στατιστικών στοιχείων με ενιαία μεθοδολογία.

Η ετήσια έκθεση και αξιολόγηση του προγράμματος δράσης

Η μελέτη και υποβολή προτάσεων σε θέματα όπως:

α.      Διερεύνηση δυνατότητας δημιουργίας τμήματος απεξάρτησης είτε στα στρατιωτικά νοσοκομεία , είτε σε διασύνδεση με τα υφιστάμενα Θεραπευτικά Προγράμματα (ΟΚΑΝΑ), προκειμένου να αξιοποιείται ο χρόνος θητείας για την απεξάρτηση όσων το επιθυμούν ή εναλλακτικά συμμετοχή τους παράλληλα με τη θητεία τους σε  θεραπευτικό πρόγραμμα.

Δημιουργία συστήματος επίβλεψης της πορείας των ουσιοεξαρτημέων στρατιωτών και ειδικά εκείνων που  λαμβάνουν αναβολή υγείας ή απαλλάσσονται από την υποχρέωση στράτευσης.

Δημιουργία- εξεύρεση κινήτρων συμμετοχής σε θεραπευτικά προγράμματα, όσων λαμβάνουν αναβολή υγείας ή απαλλάσσονται από τη στράτευση.

Κατάρτιση, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ εκπαιδευτικών εγχειριδίων για πρόληψη και διαχείριση εξαρτημένων ατόμων, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε Μονάδες και Παραγωγικές Σχολές.  

           

β.       Παροχή εκπαίδευσης από ΥΥΚΑ/ΟΚΑΝΑ, τόσο στους Μαθητές των ΑΣΕΙ και ΑΣΣΥ, κατά το τελευταίο έτος φοίτησής τους, όσο και στα Στελέχη που φοιτούν σε εκπαιδευτικές δομές των ΓΕ, με σκοπό τη διαχείριση  περιστατικών πιθανής χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών  και την παροχή της κατάλληλης τεχνογνωσίας για την αντιμετώπιση του προβλήματος των εξαρτησιογόνων ουσιών στις Ένοπλες Δυνάμεις.

γ.       Παροχή εξειδικευμένης εκπαίδευσης τόσο στο Υγειονομικό προσωπικό των Ε.Δ. όσο και στο προσωπικό που εργάζεται στην 24ωρη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης.

δ.       Διάθεση ερωτηματολογίου που χρησιμοποιεί ο ΟΚΑΝΑ/ΕΚΤΕΠ με σκοπό τη συλλογή και επεξεργασία στατιστικών στοιχείων σε ετήσια βάση.

Διάθεση μεθαδόνης και από τα Στρατιωτικά Νοσοκομεία

Ξεκίνησε από 1^η Σεπτεμβρίου η διάθεση μεθαδόνης και από τα στρατιωτικά νοσοκομεία.

Το υπουργείο Εθνικής Άμυνας συμμετέχει  στο πρόγραμμα απεξάρτησης χρηστών ναρκωτικών με τη διάθεση υποκατάστατων ουσιών του Υπουργείου Υγείας. Η χορήγηση μεθαδόνης θα γίνεται από    δύο στρατιωτικά νοσοκομεία στην Αθήνα, το 414 στρατιωτικό νοσοκομείο της Πεντέλης και το στρατόπεδο Βαρίτη, στο Γουδί. Στη Θεσσαλονίκη, θα συμμετάσχει το 424 στρατιωτικό νοσοκομείο, ενώ, εφόσον χρειαστεί, θα διατεθούν εγκαταστάσεις του 404 στρατιωτικού νοσοκομείου Λάρισας. Από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα διατεθεί το επιστημονικό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, το οποίο θα τεθεί στη διάθεση του υπουργείου Υγείας και του ΟΚΑΝΑ, προκειμένου να εκπαιδευθεί στη διαδικασία χορήγησης υποκατάστατων των ναρκωτικών.

Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Πάνος Μπεγλίτης  δήλωσε ότι η χρήση ναρκωτικών ήταν επί μακρόν θέμα-ταμπού για τις ένοπλες δυνάμεις. Αυτό σήμερα δεν ισχύει και μάλιστα δίνεται κίνητρο στους νεοσύλλεκτους στρατιώτες να δηλώσουν ότι είναι  χρήστες ναρκωτικών ουσιών. Και το σημαντικότερο, εφόσον δεχθούν να ενταχθούν σε προγράμματα  απεξάρτησης, για τα οποία υπάρχει συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ, τότε οι στρατιώτες αυτοί θα υπηρετήσουν στρατιωτική  θητεία μειωμένη κατά 3 μήνες, δηλαδή θητεία 6 μηνών!

Το ΥΠΕΘΑ αντιμετωπίζει τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών, ως άτομα που χρειάζονται στήριξη και χωρίς να στιγματίζεται ο χρήστης, εντάσσεται σε πρόγραμμα απεξάρτησης, υπηρετώντας μάλιστα και μειωμένη στρατιωτική θητεία.