Η διαχείριση των ενεργειακών πηγών του Αιγαίου «ωρολογιακή βόμβα» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Του Χρήστου Καπούτση

 Η δυναμική των γεωστρατηγικών  εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, θα υποχρεώσει την Ελληνική Κυβέρνηση, να πάρει σημαντικές αποφάσεις στον ενεργειακό τομέα, προστατεύοντας ζωτικά εθνικά συμφέροντα.

Αλλά για να υπάρξει «περιχαράκωση» του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου της χώρας, θα πρέπει να ανακηρυχτεί η Ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).

Στη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών που στηρίζουν την Κυβέρνηση (Α. Σαμαράς, Β. Βενιζέλος και Φ. Κουβέλης) ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η  Κυβέρνηση  θα πρέπει να ακολουθήσει «σκληρή γραμμή» , ώστε να διασφαλιστεί η αξιοποίηση του  ορυκτού μας πλούτου.

Πρόκειται ασφαλώς για πολύ σοβαρό θέμα. Οι αποφάσεις του Πρωθυπουργού είναι δυνατόν να έχουν καθοριστική σημασία για το μέλλον της Ελλάδας. Και ενδεχομένως, να καθορίσουν όχι μόνο το πολιτικό μέλλον του Αντώνη Σαμαρά, αλλά και τη θέση του στην ελληνική ιστορία, είτε πολύ θετικά, είτε πολύ αρνητικά.

H κυβέρνηση,  σύμφωνα με πληροφορίες,   προτίθεται άμεσα να καταθέσει στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες της ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα ελληνική πρωτοβουλία, (εφόσον επιβεβαιωθούν οι σχετικές πληροφορίες),  αφού συνιστά  έμμεση ή και άμεση διασύνδεση των ελληνοτουρκικών σχέσεων  με τα   πιθανολογούμενα υποθαλάσσια ενεργειακά αποθέματα και με την διαχείριση των ενεργειακών πηγών.  Δηλαδή, στο πακέτο των ελληνοτουρκικών προβλημάτων προστίθεται και ένα ακόμη και μάλιστα με ειδικό βάρος, αυτό της ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ.

Πηγές από το Μέγαρο Μαξίμου υποστηρίζουν ότι μεγάλες Πετρελαϊκές εταιρείες, πιέζουν για την ανακήρυξη της Ελληνικής ΑΟΖ, διότι πρέπει να προχωρήσουν οι διαγωνισμοί και οι σχετικές συμφωνίες για υποθαλάσσιες έρευνες και ότι αυτές οι εταιρείες- πολυεθνικοί κολοσσοί-  έχουν ήδη απλώσει τον προστατευτικό τους μανδύα και καλύπτουν την Ελλάδα,  έναντι των τουρκικών αντιδράσεων και  διπλωματικών και άλλων πρωτοβουλιών της Άγκυρας.

Μάλιστα, οι σύμβουλοι του Πρωθυπουργού , που είναι υπέρ της ανακήρυξης της ΑΟΖ, εκτιμούν ότι αν η Ελλάδα μείνει άπραγη εξαιτίας των πιθανών τουρκικών αντιδράσεων, τότε κινδυνεύει να δημιουργήσει αυτή η αδράνεια ένα status quo απώλειας κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο.

Οι συντεταγμένες  που προτίθεται να  καταθέσει η Ελλάδα στον ΟΗΕ,  για την μονομερή ανακήρυξη της ΑΟΖ οριοθετούν  τις ελληνικές διεκδικήσεις σε μια ευρύτατη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, με βάση το Δίκαιο της θάλασσας  του 1982 και με την μέθοδο της μέσης γραμμής, τα όποια όμως,   απορρίπτει διαρρήδην (κατηγορηματικά) η Τουρκία.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Ahmet Davutoğlu, σε δηλώσεις του  για το θέμα της ΑΟΖ είπε ότι "Πρέπει να αποφεύγονται οι μονόπλευρες κινήσεις,  που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να απαντήσει η Τουρκία,  με ότι αυτό συνεπάγεται».

Να διευκρινίσουμε ότι είναι άλλο πράγμα  η ανακήρυξη της ΑΟΖ που μπορεί να γίνει μονομερώς  από τα κράτη που έχουν υπογράψει και έχουν αποδεχτεί το ΔΙΚΑΙΟ της ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΤΟΥ 1982 (135 κράτη- μέλη του ΟΗΕ , με την Ελλάδα να φιλοδοξεί να γίνει το 136^ο )  και είναι άλλο θέμα,  η οριοθέτηση της ΑΟΖ,  που απαιτείται και η συμφωνία των ενδιαφερομένη γειτονικών κρατών.

 Η Τουρκία, όπως και οι ΗΠΑ δεν έχουν συνομολογήσει  τη Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας( στο Montego Bay της Ιαμαϊκής, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 16^η Νοεμβρίου 1994.) 

Αν η Τουρκία δεχτεί να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για την ΑΟΖ τότε η όποια συμφωνία θα είναι προφανώς,  αποτέλεσμα οδυνηρών  συμβιβασμών και υποχωρήσεων. Αν όμως ,Ελλάδα και Τουρκία  δεν συμφωνήσουν,  τότε, τις διαφορές τους θα λύσει το Διεθνές Δικαστήριο, με κορυφαίο επίδικο θέμα  το Καστελόριζο.  Το σύμπλεγμα των 13 ελληνικών νησίδων στην περιοχή του Καστελόριζου είναι καθοριστικής  Στρατηγικής σημασίας, για την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ. Μια διαδικασία χρονοβόρα και χωρίς εγγυήσεις ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου θα είναι θετική για την Ελλάδα!!

Παρόλα αυτά, αρκετοί διπλωμάτες εκφράζουν σοβαρές επιφυλάξεις,  για την αναγκαιότητα της κατάθεσης τώρα, των συντεταγμένων της ελληνικής ΑΟΖ στον ΟΗΕ και υποστηρίζουν ότι δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς, από την ελληνική Κυβέρνηση, οι πιθανές αρνητικές συνέπειες.  Και μάλιστα τη στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μιας σοβαρής  οικονομικής κρίσης, είναι κράτος περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας, η ελληνική διπλωματία δεν έχει αξιοσημείωτη διεθνή παρουσία , ενώ οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν είναι στο ζενίθ της επιχειρησιακής τους ικανότητας, λόγω δραματικών περικοπών στα εξοπλιστικά προγράμματα!

Η ύπαρξη αποδυναμωμένων παραγόντων ισχύος, όπως αυτών της οικονομίας και της στρατιωτικής ισχύος, καθώς και η μακροχρόνια γλωσσική, ιστορική, πολιτισμική, αξιακή και θεσμική αποδόμηση μιας χώρας συνιστούν τρωτά σημεία, όχι μόνο για το διεθνή της ρόλο και τη διαπραγματευτική της ικανότητα, αλλά και για την αναζωπύρωση ξένων διεκδικήσεων σε  βάρος των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Άραγε ,  τι σημαίνει Εθνική Κυριαρχία και Ανεξαρτησία, όταν η χώρα βρίσκεται συνεχώς υπό την Δαμόκλειο σπάθη της «επόμενης δόσης» και συνεπώς,  στο έλεος των δανειστών μας;

Επίσης γεννώνται απορίες, για την επιλογή της  Κυβέρνησης  να προσθέσει τώρα , ένα ακόμα σοβαρό  πολιτικό   πρόβλημα στα ελληνοτουρκικά, που πιθανόν να δημιουργήσει επικίνδυνες αναταράξεις, εκτός και αν, όπως επισημαίνουν έμπειροι διπλωμάτες, η Κυβέρνηση έχει ήδη   εξασφαλίσει την  υποστήριξη της Γερμανίας, εκτός από την θεωρούμενη ως  βεβαία ,   υποστήριξη του ΙΣΡΑΗΛ, οπότε αλλάζουν και οι συσχετισμοί ισχύος, υπέρ της Ελλάδας. Πάντως, σύμφωνα με δήλωση αμερικανού διπλωμάτη, «οι Ηνωμένες Πολιτείες τάσσονται εναντίον μονομερών ενεργειών από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης στο ζήτημα της κατάθεσης συντεταγμένων στα Ηνωμένα Έθνη για τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας, καθώς και για τη μονομερή ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)». 

Μια από τις προτάσεις που μελετάται από τον  Πρωθυπουργό  και τους  συναρμόδιους  Υπουργούς  Εξωτερικών Δημήτρης Αβραμόπουλος και Εθνικής Άμυνας Π. Παναγιωτόπουλος, είναι και η ανακήρυξη και οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ της Ελλάδας της Κύπρου και του Ισραήλ.

«Αν εκμεταλλευτούμε τα νέα γεωστρατηγικά δεδομένα και προχωρήσουμε χωρίς ιδεοληψίες σε μια συνεργασία με την Ελλάδα και το Ισραήλ, η αναπτυξιακή προοπτική θα είναι τεράστια», δήλωσε  ο υποψήφιος και μάλλον επόμενος πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, αναφορικά   με το φυσικό αέριο της Κυπριακής και Ισραηλινής ΑΟΖ.

Επίσης η Κυβέρνηση του ΙΣΡΑΗΛ έχει προτείνει την  ενοποίηση των FIR και συνακόλουθα και των ΑΟΖ (αυτών που έχουν ανακηρυχθεί από Ισραήλ και Κύπρο και αυτής που σκοπεύει να ανακηρύξει η Ελλάδα) σε ότι αφορά την εναέρια επιτήρηση και προστασία των ΑΟΖ , ακόμη και με στρατιωτικά μέσα, προκειμένου να αντιμετωπιστούν  οι απειλές,  που εκτοξεύει η Τουρκία. Έχει την ικανότητα η Κυβέρνηση να αξιολογήσει τη σοβαρότητα αυτών των προτάσεων; Επίσης έχει εξασφαλίσει η Κυβέρνηση τα αναγκαία μέσα,  για να διαφυλάξει την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου του Αιγαίου; Αμφιβάλλω …

Όλα αυτά όμως είναι πολύ σοβαρά θέματα, αγγίζουν τον πυρήνα των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο  και απαιτείται καλά μελετημένο σχέδιο και πολύ προσεχτικές πολιτικό-διπλωματικές κινήσεις, από την Κυβέρνηση.

Καταλήγοντας, εκτιμώ ότι,  η Ελλάδα, αυτή τη στιγμή, σε αυτή την οικονομικο- πολιτική συγκυρία, την κοινωνική αποσύνθεση και την πανθομολογούμενη αναξιοπιστία του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, δεν μπορεί να υποστηρίξει την ανακήρυξη της ΑΟΖ.  Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι αποδυναμωμένες,  η Ελληνική Διπλωματία «θεατής» των διεθνών εξελίξεων και το διεθνές κύρος της Χώρας είναι πολύ χαμηλό, αν δεν αγγίζει τα όρια της διεθνούς απαξίωσης.

Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η διαχείριση των ενεργειακών πηγών του Αιγαίου, είτε τώρα, είτε αργότερα,  είναι «ωρολογιακή βόμβα»  στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.