….πίσω από τα χαμόγελα του Αχμέτ

Του Χρήστου Α. Καπούτση

Συγκρατημένη αισιοδοξία εκφράζουν διπλωματικοί κύκλοι, ότι οι πρόσφατες συναντήσεις των Πρωθυπουργών και υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας ( Α. Σαμαράς, Α. Νταβούντογλου, Β. Βενιζέλος Μ. Τσαβούσογλου) σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, είναι δυνατόν να  βοηθήσουν στην αποκλιμάκωση της έντασης στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί.  Ωστόσο, συζητήθηκαν,   πολύ περισσότερα από όσα ανακοινώθηκαν,  στο 3^ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας,  όπου προήδρευσαν οι πρωθυπουργοί των δυο κρατών Α. Σαμαράς και Α. Νταβούτογλου, που έγινε στις αρχές Δεκεμβρίου στην Αθήνα.  Τα χαμόγελα όμως, οι φιλοφρονήσεις και οι δηλώσεις στα ΜΜΕ με άψογη διπλωματική γλώσσα των Πρωθυπουργών της Ελλάδας και της Τουρκίας, μάλλον κάλυψαν τις ουσιώδεις διαφορές στο ευρύ φάσμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Όλα τα μεγάλα διεθνή ΜΜΕ (CCN, Al Jazeera, France24, DW, BBC, CCTV, NHK, Bloomberg News  κτλ), κάλυψαν με απευθείας μεταδόσεις την επίσκεψη του Πρωθυπουργού της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου στην Αθήνα. Το ενδιαφέρον των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων, εστιάζεται κυρίως στην εξωτερική πολιτική της νέας πολιτειακής ηγεσίας της Τουρκίας (Ερντογάν- Νταβούτογλου) στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Γιατί επέλεξε να επισκεφτεί τώρα στην Ελλάδα ο Νταβούτογλου; Διότι έχει καταρρεύσει η θεωρία ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ «περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» και διότι η Ελλάδα είναι η μοναδική  φιλική γειτονική  χώρα,  που μπορεί να επισκεφτεί ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας. Αυτή τη χρονική περίοδο η Τουρκία έχει σοβαρά προβλήματα με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν, την Κύπρο,  την Αρμενία, τους Κούρδους και τους Τζιχαντιστές του ISIS!!

τα θετικά και τα … «άλλα»

 Ένα πολύ μικρό απάνθισμα των δηλώσεων, συνεντεύξεων, αλλά και συνομιλιών με την Πολιτειακή ηγεσία της Ελλάδας, που είχε κατά την παραμονή του στην Αθήνα, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι αρκετό, για να οδηγηθούμε σε χρήσιμα συμπεράσματα για την Τουρκική εξωτερική πολιτική.

Καταρχήν, σε διπλωματικό και επικοινωνιακό επίπεδο, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας, αρίστευσε. Ήταν πολύ φιλικός, συναινετικός,  μίλησε για ειρήνη και συνεργασία των δύο γειτονικών Λαών. Χαρακτήρισε "πολύτιμο φίλο και νουνεχή ηγέτη» τον  πρωθυπουργό Α.Σαμαρά και  έστειλε  και τα "περαστικά"  (του) στον  πρόεδρο  της Κύπρου  Ν. Αναστασιάδη !

Επί της πολιτικής ουσίας τώρα.

Μιλώντας  στο ελληνοτουρκικό επιχειρηματικό φόρουμ, ο Αχμετ Νταβούτογλου είπε ότι, «Ελλάδα και  Τουρκία έχουν μία σχέση που πρέπει να εξελιχθεί και να συμβάλλει στην ανάπτυξη των οικονομιών των δύο γειτονικών κρατών. Ο ιδιωτικός τομέας, ο τουρισμός και ο πολιτισμός, είναι προνομιακά πεδία ελληνοτουρκικής συνεργασίας»

Επισήμανε,  ότι στα δύο προηγούμενα Συμβούλια υπογράφηκαν 25 συμφωνίες, σε θέματα οικονομίας, επιχειρήσεων και τουρισμού. Στόχος είναι να υλοποιηθούν αυτές οι συμφωνίες και να ξεπεραστούν  τα ψυχολογικά εμπόδια,  που αντιμετωπίζουν οι επιχειρηματίες, έλληνες και τούρκοι.  Μάλιστα, ο κ. Νταβούτογλου πρόσθεσε ότι «όσο θα αναπτύσσονται οι οικονομικές σχέσεις και οι ανταλλαγές μεταξύ, των δύο χωρών, θα απομακρύνεται ο κίνδυνος θερμών επεισοδίων».

Μιλώντας αμέσως μετά την ολοκλήρωση των επαφών που είχε με τον  ομόλογό του, Αντώνη Σαμαρά, στο πλαίσιο του τρίτου Ανώτατου συμβουλίου Συνεργασίας,  ο Α. Νταβουτογλου διαμήνυσε,  ότι κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει την Τουρκία, από την αξιοποίηση των πηγών ενέργειας στην Αν. Μεσόγειο. Δήλωσε  ευθέως ότι η Τουρκία δεν θα αναγνωρίσει ενδεχόμενη οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου,  υποστηρίζοντας,  ότι θα πρέπει να προηγηθεί η ανάλογη διαδικασία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.  Επίσης, σε συνέντευξη που έδωσε σε Έλληνες δημοσιογράφους  ο πρωθυπουργός της Τουρκίας είπε: «για την ενιαία αντιμετώπιση της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, θα πρέπει να δεχτούμε ότι έχουμε δύο διαφορετικές περιπτώσεις από γεωγραφικής άποψης. Η Ανατολική Μεσόγειος δεν έχει πολλά νησιά, μόνο ένα, τη Μεγίστη που ακόμη και αυτή σηκώνει μεγάλη συζήτηση! Το Αιγαίο είναι πιο πολύπλοκο, ενώ στην Ανατολική Μεσόγειο,  αν λυθεί το Κυπριακό τα πράγματα είναι απλούστερα. Εφόσον το Κυπριακό πρόβλημα μένει άλυτο, είτε οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν λόγο σε όλες τις πτυχές των ερευνών και θα συναποφασίζουν ή αλλιώς η Λευκωσία θα πρέπει να συνηθίσει στην παρουσία του "Μπαρμπαρός" στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είναι  αδιαπραγμάτευτη».

Ειδικότερα για  την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού πλοίου ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΣ, που βρίσκεται στην ΑΟΖ της Κύπρου, με τη συνοδεία τριών πολεμικών πλοίων του Τουρκικού Στόλου, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας είπε:  «το πρόβλημα δεν είναι το "Μπαρμπαρός", αλλά είναι η ενέργεια. Ελάτε να επιλύσουμε το θέμα, να αξιοποιήσουμε μαζί τον ενεργειακό πλούτο. Χρειαζόμαστε οραματιστές, η ειρήνη ποτέ δεν έβλαψε». 

Ωστόσο, δεν διευκρινίστηκε επαρκώς,  όταν ο Α. Νταβούτογλου εξαγγέλλει Κοινή Συνεκμετάλλευση των υποθαλασσίων Κοιτασμάτων στην ΑΟΖ της Κύπρου, ποια άραγε Κοιτάσματα εννοεί; Μήπως εκείνα που θα  οριοθετηθούν, με βάση το Καστελόριζο μεταξύ των  ΑΟΖ Ελλάδος - Κύπρου – Αιγύπτου, εφαρμόζοντας το Δίκαιο της θάλασσας;  Αν αυτά εννοεί, τότε, η Τουρκία δεν έχει λόγο, εκτός και αν επιβάλλει τις απόψεις της σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο, είτε με τη στρατιωτική βία, είτε με την εξαναγκαστική διπλωματία και πάντως, σε κάθε περίπτωση, περιφρονώντας τη διεθνή νομιμότητα.

Βέβαια, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας,  παρέμεινε σταθερός την διαχρονική πολιτική της Άγκυρας, ότι δηλαδή, δεν υφίσταται κυρίαρχο κράτος με την ονομασία  Κυπριακή Δημοκρατία. Και περιέγραψε τη λύση του Κυπριακού στη βάση μιας χαλαρής συνομοσπονδίας, που θα την συναποτελούν δύο ισότιμες συνιστώσες κοινότητες, δυο ξεχωριστών εθνοτικών οντοτήτων, των ελληνοκύπριων και τουρκοκυπρίων.  

Για την δραστηριότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο, όπου σχεδόν καθημερινά, πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροσκάφη, αμφισβητούν εμπράκτως ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, δεν υπήρξαν καμιά αναφορά. Και αυτό διότι, με απαίτηση της Άγκυρας , δεν συζητήθηκαν θέματα Ασφάλειας. Άλλωστε, και για το λόγο αυτό, δεν συμμετείχαν στις εργασίες του 3ου Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας,  οι Υπουργοί Άμυνας των δύο κρατών.

Ο Πρωθυπουργός Α. Σαμαράς, σε κάθε θέμα που έθιγε ο τούρκος ομόλογός του, επεσήμανε την ανάγκη δημιουργίας σχέσεων αμοιβαίου σεβασμού και εμπιστοσύνης με την Τουρκία.  Και ειδικότερα για το Κυπριακό και το Αιγαίο ο Α. Σαμαράς   υποστήριξε,  ότι οι διαφορές θα πρέπει να επιλυθούν αποκλειστικά εντός του πλαισίου της διεθνούς νομιμότητας  με απόλυτο σεβασμό στα κυριαρχικά δικαιώματα των δύο γειτονικών κρατών. 

«Υπάρχει και καταρχήν συμφωνία  μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για συζήτηση για τις έρευνες και τις γεωτρήσεις προκειμένου να υπάρξει συνάντηση για ''μία προσεγγιστική λύση (approximate solution) (που) υπάρχει στην ατζέντα. Φυσικά αυτά δεν είναι ζητήματα που μπορούν να ολοκληρωθούν σε μία συνάντηση, αλλά υπάρχει κοινή θέληση και από τις δύο πλευρές ώστε να προχωρήσουν οι συνομιλίες προς μια θετική ατζέντα», δήλωσε στους δημοσιογράφους Κιλιτς Κανάτ Μπουγρά και Υαχυά Μποστάν των εφημερίδων Daily Sabah και Sabah, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμετ Νταβούτογλου, αμέσως μετά την επιστροφή του από την Αθήνα.

 

η πολιτική των συμβιβασμών

Γενικά, η μάλλον ήπια αντίδραση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. στην εμμονή  της Τουρκίας να παρανομεί με το «ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΣ» στην ΑΟΖ της Κύπρου, ενθαρρύνει την τουρκική επιθετικότητα, αλλά και εμπεριέχει και πολιτικά μηνύματα. Μάλιστα η Βρετανία και η Σουηδία, κράτησαν αυστηρή ουδετερότητα στις ενέργειες της Τουρκίας, σε βάρος κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Έτσι όμως, διευκολύνεται και η   περαιτέρω κλιμάκωση της εξωτερικής πίεσης που,  με  αφορμή το Κυπριακό,  θα μπορούσε να συνδυαστεί και με οικονομικές επιθέσεις κατά της Ελλάδας και της Κύπρου , ειδικά μάλιστα στην περίπτωση, που θα υπήρχε στην Αθήνα μια  «αντιμνημονιακή» Κυβέρνηση. Παρεμπιπτόντως, για να μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ  να αναλάβει κυβερνητικά καθήκοντα και μάλιστα στις σημερινές τραγικές συνθήκες, αμφισβητώντας τα Μνημόνια και τις δανειακές συμβάσεις, οφείλει  να διαθέτει μια πολύ επεξεργασμένη εξωτερική και αμυντική πολιτική, αλλά και βαθειά γνώση  του διεθνούς περιβάλλοντος. Τα διεθνιστικά οράματα και οι θεωρίες για ειρηνική συνύπαρξη των Λαών, έχουν αδιαμφισβήτητη Φιλοσοφική και Ηθική αξία, βρίσκονται ωστόσο, εκτός διεθνούς πραγματικότητας και κυρίως, δεν έχουν απαντήσεις σε άμεσα ζητήματα ασφάλειας και διαχείρισης κρίσεων, που προκύπτουν από το σημερινό άναρχο και συγκρουσιακό διεθνές περιβάλλον.

Στη Θράκη  ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου

Συναντήθηκαν και στη Θεσσαλονίκη οι Υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, στο πλαίσιο της Συνόδου  των Υπουργών Εξωτερικών  της Οικονομικής Συνεργασίας Εύξεινου Πόντου.

Οι κ. Ευάγγελος  Βενιζέλος και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, σε κατ ιδίαν συνάντηση, ασχολήθηκαν κυρίως με ενεργειακά ζητήματα. Ο Μ. Τσαβούσογλου, που είναι ανυποχώρητος στην απομάκρυνση του Barbaros από την κυπριακή ΑΟΖ, επέμεινε στην άποψη της συνεργασίας Ελλάδας- Τουρκίας στην από κοινού συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές όπου οι δυο χώρες έχουν διαφορές σχετικά με την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.

Σε δηλώσεις του έπειτα από την επίσκεψή του στο Σπίτι του Ατατούρκ και στο Τουρκικό Προξενείο στην Θεσσαλονίκη, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών είπε, ότι θα φέρουμε και πάλι το Κυπριακό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και  θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε τις εργασίες γεώτρησης προστατεύοντας τα δικαιώματα και των δύο πλευρών. Μάλιστα, πρότεινε στον Β. Βενιζέλο να επισκεφθούν μαζί  τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη!!!  Αλλά «πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις», ο Τούρκος ΥΠΕΞ θα «μάζεψε»  διευκρινίζοντας,  ότι εννοούσε ότι θα προηγηθεί της συνάντησης των δυο Υπουργών με τον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη,  η επίσκεψή τους  στη Β. Κύπρο και η συνάντηση  με τον κατοχικό  ηγέτη Ντερβίς Έρογλου!!

Επίσης, οι δύο υπουργοί συζήτησαν για τα βήματα αποκλιμάκωσης που πρέπει να γίνουν ως προς το Κυπριακό και ο κ. Βενιζέλος έθεσε το ζήτημα της απομάκρυνσης του τουρκικού ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός», αλλά έλαβε αρνητική απάντηση.  Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών είπε ακόμη ότι δεν θέλουν η Ελλάδα και η Τουρκία να είναι δύο χώρες που αντιπαλεύονται η μια την άλλη, αλλά δύο χώρες που κινούνται μαζί. Πρόσθεσε,  ότι χρειάζονται Ελλάδα και Τουρκία για να λυθούν τα προβλήματα της περιοχής.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών μετά τη Θεσσαλονίκη πήγε ιδιωτικώς στην  Κομοτηνή, όπου το τουρκικό προξενείο είχε οργανώσει φιέστα για την υποδοχή του, στην οποία μετείχαν κορυφαία στελέχη της Μουσουλμανικής μειονότητας, που διακηρύσσουν την τουρκική καταγωγή τους.