Η δράση του ΝΑΤΟ θα περιοριστεί μόνο στο Αιγαίο;

άρθρο του  Χρήστου Καπούτση

Το προσφυγικό, η κρίση στη Συρία , η Τουρκία και το Κουρδικό, φορτίζουν αρνητικά το περιβάλλον  μιας μεγάλης γεωγραφικής περιοχής που περιλαμβάνει  το  Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο, τη  Συρία, τη νοτιοανατολική Τουρκία,  το Β. Ιράκ, και τις περιοχές που ελέγχει ο ISIS.

Η τρομοκρατική ενέργεια στην Άγκυρα από Κούρδους, πιθανότατα θα αποτελέσει τον καταλύτη δραματικών εξελίξεων.

Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου ανακοίνωσε ότι , ο δράστης  της πολύνεκρης τρομοκρατικής επίθεσης στο κέντρο της Άγκυρας ήταν μέλος της οργάνωσης YPG (Κούρδοι της Συρίας),   την οποία κατηγόρησε,  ότι μαζί με την οργάνωση ΡΚΚ  (Κούρδοι της Τουρκίας), οργάνωσαν και πραγματοποίησαν  αυτή την τρομοκρατική ενέργεια.

Η πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στην Άγκυρα, γίνεται σε μια περίοδο όπου  το κουρδικό και το συριακό βρίσκονται σε έξαρση. Μία μέρα πριν την επίθεση, ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είχε αναφέρει πως η Τουρκία ουδεμία πρόθεση έχει να σταματήσει την επιχείρηση κατά των Κούρδων της Συρίας. Τη στήριξη  των συμμάχων κρατών του ΝΑΤΟ , χωρίς μισόλογα, απαίτησε ο Πρωθυπουργός  της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου, μετά την πολύνεκρη βομβιστική ενέργεια  στο κέντρο της Άγκυρας. 

Όμως το ΝΑΤΟ βρίσκεται ήδη στο Αιγαίο και το ερώτημα είναι τι θα κάνει, ποια αποστολή θα αναλάβει (άραγε θα είναι η μοναδική, ή η πρώτη κατά σειρά;), προκειμένου να συνδράμει στο σταμάτημα των προσφυγικών ροών,  από την Τουρκία στην Ευρώπη.  

Κατά την ελληνική εκδοχή της ερμηνείας της απόφασης των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ, όπως την παρουσίασε ο ΥΠΕΘΑ Π. Καμμένος στην επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής,  η αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, είναι:

1.Το ΝΑΤΟ θα αναλάβει ρόλο αναγνώρισης, επιτήρησης και ελέγχου (reconnaissance, monitoring, surveillance) σε παράνομα περάσματα εντός του Αιγαίου. Το ΝΑΤΟ θα ενημερώνει τη FRONTEX και την τουρκική ακτοφυλακή, για κάθε απόπειρα απόπλου βαρκών με μετανάστες/πρόσφυγες από τα τουρκικά παράλια. Στόχος είναι να μην αποπλέουν με κατεύθυνση τα Ελληνικά νησιά. Ουσιαστικά, η διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος, θα γίνεται στην Τουρκία.

2. Επαναπροώθηση στην Τουρκία των προσφύγων/μεταναστών που διασώζονται στο Αιγαίο.

3. οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις θα επιχειρούν μόνο εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων και του ελληνικού εναερίου χώρου και αντιστοίχως οι τουρκικές εντός των δικών τους χωρικών υδάτων και εναερίου.

4.Τα Δωδεκάνησα δεν εξαιρούνται από την περιοχή ευθύνης της Νατοϊκής Δύναμης, λέει η Ελληνική πλευρά. Είναι όμως έτσι; Η Τουρκία θεωρεί τα Δωδεκάνησα αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή. Η Τουρκία δεν επέτρεψε στο Πρωθυπουργικό αεροσκάφος που μετέφερε τον Α. Τσίπρα να προσγειωθεί στη Ρόδο, θα επιτρέψει σε ελληνική Φρεγάτα να επιχειρεί σε ελληνικές περιοχές, τις οποίες όμως θεωρεί αποστρατιωτικοποιημένες ή αμφισβητούμενης κυριαρχίας; Επισημαίνουμε ότι, δεν υπάρχει επίσημη δήλωση από πλευράς Τουρκίας, σχετικά με την ερμηνεία της απόφασης των Υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ ή για τα όσα ισχυρίζεται η Ελληνική πλευρά.

 Η νατοϊκή αρμάδα  SNMG 2, που ήδη έχει αναπτυχθεί στο Αιγαίο,  διαθέτει πλέον πέντε πλοία που είναι, η Γερμανική Ναυαρχίδα Bonn,  και οι Φρεγάτες, η  ελληνική  («Σαλαμίς»), η τουρκική ( «Μπαρμπαρός»), η καναδική («Fredericton») και η ιταλική («Libeccio»). Αναμένονται δύο ακόμη από την  Ολλανδία και τη Δανία.

Όμως, προκύπτουν κάποια εύλογα «ερωτήματα» που σχετίζονται με την παρουσία της Ναυτικής Δύναμης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο,  όπως:

  1.Είναι τελείως ασαφές, πως θα υλοποιηθεί το σχέδιο της  επανεισδοχής. Πως θα γίνει διάκριση μεταναστών/ προσφύγων και ποια δύναμη θα αναλάβει την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία. Πάντως, η Τουρκία, δεν έχει δηλώσει ότι συμφωνεί με το σχέδιο επανεισδοχής του ΝΑΤΟ. Επισημαίνουμε ότι  υπάρχει  συμφωνία επανεισδοχής της Τουρκίας με την Ε.Ε., από το 2011,  την οποία η Τουρκία αρνείται πεισμόνως να  εφαρμόσει.

2. Όταν λέει η ανακοίνωση του ΝΑΤΟ ότι θα επιχειρούν τα τουρκικά πλοία  στα τουρκικά χωρικά ύδατα,  τα αεροπλάνα στον τουρκικό εναέριο χώρο και  τα ελληνικά πλοία και αεροσκάφη  στα αντίστοιχα ελληνικά,  προκύπτει το εξής ερώτημα:  Ποιος είναι ο ελληνικός εναέριος χώρος τα 6 ή τα 10 ναυτικά μίλια, για το ΝΑΤΟ; Από το 1960 με απόφαση της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ (MC 66/1), για τους σκοπούς της συμμαχίας ταυτίζονται τα θαλάσσια και εναέρια σύνορα των κρατών-μελών. Αυτό σημαίνει ότι κατά τη διάρκεια της νατοϊκής επιχείρησης  στο Αιγαίο, τα όρια του ελληνικού εναέριου χώρου,  από 10 ναυτικά μίλια θα περιοριστούν στα 6 ν.μ.   Άραγε αυτό το  έχουμε αποδεχτεί  και πανηγυρίζουμε; Ειδικότερα για τα χωρικά ύδατα, που η Τουρκία έχει «γκριζάρει» το μισό Αιγαίο, ποια λύση θα δώσει το ΝΑΤΟ; Για παράδειγμα τα ΙΜΙΑ, για το ΝΑΤΟ, σε ποια χωρικά ύδατα ανήκουν; Και φυσικά το κορυφαίο ζήτημα είναι το Καστελόριζο. Η Διοίκηση του ΝΑΤΟ στις αποστολές (επιτήρηση, περιπολίες) που θα αναθέσει   στα πλοία της Ναυτικής Δύναμης,  θα δεχτεί την τουρκική εκδοχή ότι  το Καστελόριζο δεν διαθέτει υφαλοκρηπίδα ή την ελληνική, σύμφωνα με την οποία το Καστελόριζο διαθέτει και υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ; Εκτιμάται ότι, η τουρκική θεωρία των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, θα αναδειχτεί σε κορυφαίο ζήτημα στα επιχειρησιακά πλαίσια της Ναυτικής Δύναμης του ΝΑΤΟ.

Βασική επιδίωξη της Τουρκίας, είναι  να φέρει το ΝΑΤΟ πιο κοντά στη διακεκαυμένη ζώνη της Μέσης Ανατολής.  Η παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, είναι αναμφίβολα επιτυχία της Τουρκίας και μέρος ενός ευρύτερου Στρατηγικού σχεδίου.   Η γενεσιουργός αιτία του προσφυγικού/ μεταναστευτικού προβλήματος, είναι ο εμφύλιος στη Συρία. Αν δεν υπάρξει λύση, είτε πολιτικο-διπλωματική, είτε στρατιωτική , το προσφυγικό πρόβλημα  θα διογκώνεται και πιθανότατα θα αξιοποιείται  ακόμη και ως μέσον πολιτικού εκβιασμού, από τη Τουρκία, προς την Ε.Ε. Ο εμφύλιος στη Συρία έχει αγριέψει πολύ. Η Τουρκία βομβαρδίζει ανηλεώς τις κουρδικές περιοχές της Συρίας. Ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν και ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας Σαλμάν  σε τηλεφωνική επικοινωνία τους συμφώνησαν,  ότι  οι επιθέσεις της Ρωσίας και των δυνάμεων της συριακής κυβέρνησης βόρεια του Χαλεπιού και εναντίον των αντικαθεστωτικών, είναι πολύ  ανησυχητικές, για την ειρήνη της περιοχής. Και επιπλέον συμφώνησαν,   ότι  δεν μπορεί να υπάρξει λύση στον πόλεμο στη Συρία,  ενόσω παραμένει στην εξουσία ο Πρόεδρος Μπασάρ αλ-Άσαντ.  Όμως η σουνιτική Σαουδική Αραβία  χρηματοδότησε  την ένοπλη Συριακή αντιπολίτευση, όπως άλλωστε και η Τουρκία. Τμήμα της Συριακής αντιπολίτευσης έχει ενσωματωθεί στον  ISIS, του ακραίου σουνιτικού δόγματος. Οι ΗΠΑ επικεφαλής  40 κρατών,  μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, έχουν κηρύξει τον πόλεμο στον ISIS. Όμως, η μοναδική δύναμη που μάχεται επί εδάφους τους τζιχαντιστές του ISIS , είναι οι Κούρδοι, αξιόπιστοι σύμμαχοι των αμερικανών, αλλά θανάσιμοι αντίπαλοι των Τούρκων. ΟΙ Κούρδοι του Ιράκ και τη Συρίας στηρίζονται από τις ΗΠΑ και έχουν και τη «συμπάθεια» της Ρωσίας! Η Τουρκία βρίσκεται σε δεινή θέση. Έχει αποτύχει στις βασικές επιλογές στης εξωτερικής πολιτικής της στη μέση Ανατολή. Η Άγκυρα επιθυμεί διακαώς την παρουσία του ΝΑΤΟ, όχι τόσο στο Αιγαίο,  αλλά στα παράλια της Συρίας.  Η Τουρκία επιδιώκει τα ΝΑΤΟ να είναι το αντίβαρο της  Ρωσικής στρατιωτικής ισχύος στη Συρία. Είναι η αναγκαία ισορροπία τρόμου για να αποφευχθεί ένας ολοκληρωτικός , πιθανότατα θερμοπυρηνικός, πόλεμος και να επιβληθεί μια πολιτική – διπλωματική  λύση στον συριακό εμφύλιο. Στην περίπτωση που οι  ΗΠΑ και η Ρωσία συμφωνήσουν σε μια διπλωματική λύση για το Συριακό,  συμμαχήσουν στην εξόντωση του ISIS  και διασφαλίσουν  θετικές πρόνοιες για του Κούρδους, τότε η Τουρκία θα έχει υποστεί δεινή Στρατηγική ήττα, με απρόβλεπτες συνέπειες.