Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ : «Ο Θεός είναι ένας κύκλος που το κέντρο του είναι παντού και η περιφέρειά του πουθενά.»



Ο Εμπεδοκλής ο Ακραγαντίνος (495 π.Χ. - 435 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας πυθαγόρειος φιλόσοφος, ένας από τους σπουδαιότερους αντιπροσώπους της προσωκρατικής ελληνικής φιλοσοφίας, φυσικός, μηχανικός, εφευρέτης, ιατρός, μουσικός και ποιητής.
Γεννήθηκε στον Ακράγαντα, δεύτερη, ως προς τον πλούτο και την δύναμη, πόλη της Σικελίας στην Κάτω Ιταλία. Αξίζει να αναφερθεί ότι είναι ο μόνος γηγενής πολίτης μιας δωρικής πολιτείας που έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ιστορία της φιλοσοφίας.
Ο βίος του είναι γεμάτος με απόκρυφες ιστορίες και θαύματα που αγγίζουν τα όρια του μύθου. Στο πρόσωπο του οι Ακραγαντίνοι δεν έβλεπαν μόνο έναν μεγάλο φιλόσοφο αλλά και έναν άξιο πολιτικό, ιατρό, μάντη, μάγο και ποιητή. Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς αναφέρει γι' αυτόν ότι εμφανιζόταν παντού και ασκούσε την περίφημη χάρη του, δραστήριος πολιτικός, τολμηρός φιλόσοφος, χρυσόστομος ρήτορας, μεγαλεπήβολος μηχανικός, πανεπιστήμων ερευνητής, γιατρός, θεόσοφος, μάγος, κύριος όλων των ειδών του λόγου, ευρετής της ρητορικής, όπως τον αποκαλεί ο Αριστοτέλης, ραψωδός, υμνωδός, όπως ο ίδιος αποκαλεί τους ποιητές, ιερέας, προφήτης. Τονίζει ότι κατευνάζει και διεγείρει τους ανέμους, ότι θεραπεύει τις ασθένειες και τα γηρατειά, ότι επαναφέρει νεκρούς στη ζωή, και ότι όλοι τον τιμούν ως θεό. Κάθε φορά που μπαίνει στις πόλεις οι άνθρωποι τον περιστοιχίζουν και ζητούν τη βοήθειά του, του ζητούν να θεραπεύσει κάθε είδους ασθένεια και τον προκαλούν για προφητείες.

Η ζωή του υπήρξε αντικείμενο πολλών μυθοπλασιών και, σύμφωνα με τις δοξασίες του περί μετενσάρκωσης, ήταν κι ο ίδιος, όπως δηλώνει, δαίμονας που έπεσε σε βαρύ αμάρτημα, ξέπεσε από τη θεϊκή φύση του και πέρασε διαδοχικά από σώμα ζώου, φυτού και ανθρώπου, περιπλανώμενος στο σύμπαν, προορισμένος όμως, αργά ή γρήγορα να ξαναπάρει την αρχική του φύση.

Μεταξύ των παραδόσεων που αφηγείται ο Διογένης Λαέρτιος για τον θάνατο του Εμπεδοκλή (Βίοι Φιλοσόφων, Η΄ 69-72), είναι ότι αναλήφθηκε στον ουρανό αποθεωθείς, καθώς και ότι ρίχτηκε στον κρατήρα της Αίτνας.
Από τα σωζόμενα αποσπάσματα των έργων του Εμπεδοκλή εξάγεται ότι ο συγγραφέας τους, εκτός από τη γενική Φυσική, είχε και ειδικότερες γνώσεις Φυσιογνωσίας και Ιατρικής, ιδιαίτερα Φυσιολογίας, Ανατομίας και Εμβρυολογίας, και ότι έτσι συνδεόταν με τη μεγάλη ιατρική παράδοση της Κάτω Ιταλίας.
Ο Εμπεδοκλής ήταν ένας από αυτούς που έζησε στο μεταίχμιο του περάσματος από τα Μυστήρια στις φιλοσοφικές σχολές, αφήνοντας μας ένα μέρος της ΓΝΩΣΗΣ του, μέσα από τους λίγους σωσμένους εξάμετρους επικούς στίχους του, που όμως χαρακτηρίζονται από μία τεράστια δυναμική σε σκέψεις και αναλύσεις. Τα ποιήματα που σώζονται είναι οι «Καθαρμοί» (3.000 στίχοι) και το «Περί φύσεως»(2.000 στίχοι). Οι στίχοι που διασώθηκαν είναι 450.

Ας δούμε ένα απόσπασμα από το «Περί φύσεως»: [Μες στους ανθρώπους δύσκολη τυχαίνει νάναι η γνώση, γιατί στενές στα μέλη τους απλώνονται οι αισθήσεις και κακά πέφτουν πάνω τους πολλά, το νου, που αμβλύνουν. Κι απ’ τη ζωή λίγο σαν δούνε ζώντας μέρος, γοργοθάνατοι σαν τον καπνό μακριά πετούνε, σ’ αυτό μόνο πιστεύοντας, που σκόνταψε ο καθένας. Παντού σερνάμενοι το παν καυχιούνται όμως πως βρήκαν, έτ’ είναι τουτ’ αθώρητα κι ανήκουστα απ’ ανθρώπους κι ανάρπαστ’ απ’ το νου μα συ, μακριά, που στέκεις θα μάθεις από των θνητών τη γνώση όχι πιο πέρα.]

Ο Εμπεδοκλής με τη φιλοσοφία του αναζητά την πραγματική ΓΝΩΣΗ και ΟΥΣΙΑ της ΦΥΣΕΩΣ. Η Φύση χαρακτηρίζεται από μία ΑΙΩΝΙΑ ΕΝ-ΑΛΛΑΓΗ. Η εν-αλλαγή αυτή βρίσκεται ανάμεσα στην αλλαγή του Ηράκλειτου (γίγνεσθαι) και την σταθερότητα του Παρμενίδη (Είναι). Ο Εμπεδοκλής στέκεται σ’ αυτές τις δύο φιλοσοφικές θέσεις και ορίζει σαν πρωταρχική αιτία γέννησης όλων των όντων την κίνηση τεσσάρων πρωταρχικών στοιχείων που ονομάζει «ΡΙΖΩΜΑΤΑ».

Τα στοιχεία αυτά είναι : 1. Η φωτιά (ΖΕΥΣ)..2. Το νερό (ΝΗΣΤΙΣ)..3.Η Γη (ΑΙΔΩΝΕΥΣ)…4. Ο Αέρας (ΗΡΑ).

Η κίνηση αυτών των στοιχείων οφείλεται σε δύο αντίθετες δυνάμεις που τις ονομάζει ΦΙΛΟΤΗΤΑ και ΝΕΙΚΟΣ. Η Φιλότητα είναι η θετική δύναμη της αγάπης που ενώνει τα πράγματα και Νείκος η αρνητική που τα διαχωρίζει. Η σχέση αυτών των αντίρροπων δυνάμεων είναι αυτή που διατηρεί την ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ στο ΣΥΜΠΑΝ (Σφαίρος).

Ούτως δι’ ημάς τους Θνητούς ο θειότερος Νόμος της αδήριτης Ανάγκης είναι ο Κοσμικός Νόμος ΑΔΕΛΦΙΑ , της απαρασάλευτης τάξης και του τρόπου διατήρησής της. Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ που είτε εκουσίως, είτε ακουσίως την διασαλεύει διαπράττει ΥΒΡΙ και σε απροσδιόριστο γ’ αυτόν χρόνο δέχεται την ΤΙΜΩΡΙΑ της ΝΕΜΕΣΕΩΣ. Η Ύβρις  διαπράττεται από την Άττη, την αφροσύνη που είναι πάντα αποτέλεσμα αλόγων, ανεξέλεγκτων παθών ή απερίσκεπτης συγκατάθεσης σε μία γνώμη (αυτό που αποκαλούμε σήμερα αμαρτία). Και φυσικά η Ύβρις προκαλεί την Δίκη, τα Δεινά που δια μέσου των οποίων επέρχεται η τιμωρία της ΝΕΜΕΣΕΩΣ.
Ο Εμπεδοκλής δεν απορρίπτει την ύπαρξη των θεών, αν και κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να εναρμονίζεται με την βασική του θέση περί θεώρησης των αισθήσεων ως πρωταρχικής και απαραίτητης πηγής γνώσης. Οι θεοί δεν υπόκεινται στην αισθητηριακή αντίληψη αλλά υπάρχουν (DK 133 και 134). Εξάλλου, την ύπαρξή τους μαρτυρούν τόσο τα χαρακτηριστικά που αποδίδονται στη Φιλότητα ή στο Νείκος όσο και η τάση του ανθρώπου να κάνει θυσίες, αναίμακτες και αιματηρές (DK 135-139).  Ωστόσο, οποιαδήποτε θυσία καταδικάζεται λόγω της συνεχούς ενσάρκωσης στην οποία υπόκειται ο δαίμων: ποτέ δεν μπορεί να είμαστε σίγουροι ότι το θύμα δεν αποτελεί ενσάρκωση κάποιου δαίμονος (DK 140, 117, 136, 141). Η θυσία δεν είναι τρόπος εξευμενισμού των θεών αλλά λόγος έκπτωσης του δαίμονος: εξάλλου, οι θεοί του Εμπεδοκλή εμφανίζονται παντελώς αδιάφοροι για τη δημιουργία και την εξέλιξη του κόσμου, των ζώων ή των ανθρώπων.

Εκτός από τους θεούς, ο Εμπεδοκλής δέχεται και την ύπαρξη δαιμόνων και κατά πάσα πιθανότητα με τον όρο δαίμων αποκαλεί την ψυχή (ενδεχομένως να είναι «η δαίμων»). Ο άνθρωπος αποτελεί ένα ανώτερο είδος δαίμονος, διότι έχει διέλθει όλα τα κατώτερα στάδια ενσαρκώσεων και βρίσκεται στην τελική φάση της πορείας προς την επάνοδο στους ομοτράπεζους θεούς.
«Ο Θεός είναι ένας κύκλος που το κέντρο του είναι παντού και η περιφέρειά του πουθενά.»

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Αναξίμανδρος (610-540 π.X.)

Γέννηση, θάνατος, άπειρο », 23 Μαΐου 2011 Επιστήμες / Μορφές της Επιστήμης & της Τεχνολογίας   Αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών - Πανεπιστήμιο Αθηνών Στράτος Θεοδοσίου Στην φιλοσοφία του Αναξίμανδρου, το άπειρο, που ήταν αθάνατον και ανώλεθρον, ήταν η πρωταρχική κοσμική ουσία από την οποία απορρέουν τα πάντα και στην οποία τελικά επιστρέφουν τα πάντα. Από αυτό γεννιούνταν και σε αυτό επέστρεφαν αλληλοδιαδόχως άπειροι κόσμοι. των Στράτου Θεοδοσίου, επίκουρου καθηγητή, και Μάνου Δανέζη , αναπληρωτή καθηγητή, Τμήμα Φυσικής – Πανεπιστήμιο Αθηνών και Milan Dimitrijevic , Astronomical Observatory of Belgrade, Serbia Την ίδια εποχή με τον Θαλή έδρασε, επίσης στην Μίλητο, ο μαθητής και διάδοχος στην Σχολή του, ο Αναξίμανδρος (610-540 π.X.), ο οποίος, όπως παραδέχονται όλοι οι μελετητές εκείνης της περιόδου, ήταν ισάξιος του διδασκάλου του και ο πρώτος που μαζί

Είχε Δίκιο η Αντιγόνη ή ο Κρέων;

Επανερχόμαστε   στα παλιά ερωτήματα. Είχε άραγε κάπου δίκιο η Αντιγόνη (ή εξ ολοκλήρου δίκιο); Και είχε άραγε ο Κρέων κάποιο άδικο (ή εξ ολοκλήρου άδικο); Δεν είναι βέβαιο ότι αυτά είναι τα πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα που θα μπορούσε κανείς να θέσει για το έργο, τουλάχιστον έτσι ωμά διατυπωμένα. Ή μάλλον θα μπορούσε ο Σοφοκλής ο ίδιος να τα έχει κάνει πιο ενδιαφέροντα —και πιο δύσκολα— όμως οι επιλογές του ήταν άλλες. Υπήρχε σύγκρουση —μια σύγκρουση εγελιανού τύπου— μεταξύ των δικαιωμάτων της οικογένειας και των δικαιωμάτων της πολιτείας. Και αρχικά φαίνεται σαν ο Σοφοκλής να πρόκειται να αναπτύξει το έργο του με βάση αυτή τη σύγκρουση, όταν η Αντιγόνη εμφανίζεται στον Πρόλογο του δράματος προσηλωμένη ειδικά στην οικογένεια και έκδηλα αδιάφορη απέναντι στην πολιτεία, ενώ ο Κρέων με το διάγγελμα του αμέσως μετά την Πάροδο (πολύ σημαντική τοποθέτηση σε αρχαίο ελληνικό δράμα) αναλαμβάνει τη θέση του εκφραστή της πόλεως, με την έκκληση έξαφνα που απευθύνει να υποταχθούν οι προσωπικέ

O ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ: Ο άνθρωπος μετά το θάνατό του δεν περνά στην ανυπαρξία, ο νεκρός δεν είναι «μηδέν», αλλά μετέχει στο «είναι» έχει την ικανότητα να αισθάνεται και αναμένει (μέσω της μετεμψύχωσης) την επιστροφή του στον ορατό κόσμο.

O ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ Ο Παρμενίδης ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Ελέα της Μεγάλης Ελλάδας στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., σε ένα περιβάλλον επηρεασμένο από τις απόψεις του Πυθαγόρα και του Ξενοφάνη. Θεωρείται η πλέον πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής σκέψης. Σε αντίθεση με τους Ίωνες φυσιολόγους δεν αναζητά την ενότητα του κόσμου σε μια φυσική ουσία, αλλά στην ίδια την «οντότητα» των πραγμάτων που μας περιβάλλουν, στο είναι όλων των όντων και όλων των πραγμάτων. Ο Παρμενίδης εκθέτει τη φιλοσοφία του σε έμμετρο λόγο (δακτυλικό εξάμετρο), επιθυμώντας πιθανώς να την παρουσιάσει ως αποτέλεσμα θείας αποκάλυψης. Στο προίμιο του ποιήματoς περιγράφεται το ταξίδι του ποιητή πάνω σε άρμα, καθοδηγούμενο από κόρες του ΄Ηλιου σε μια ανώνυμη θεά. Ακολουθεί η Αλήθεια, στην οποία μιλά η θεά επιχειρώντας μια προσέγγιση της καρδιάς της αλήθειας.     «αλλά ωστόσο θα μάθεις και τούτο, πως τα δοκούντα θα έπρεπε να είναι απολύτως δεκτά, όλα δεκτά στο σύνολό τους ως όντα». Παρουσιάζοντας τα φα