Ο «λαβωμένος γείτονας» η Τουρκία πρέπει να σταθεί στα πόδια της και να ακολουθήσει μια πορεία εκδημοκρατισμού

άρθρο του Χρήστου Καπούτση

«Ο «λαβωμένος γείτονας» η Τουρκία πρέπει να σταθεί στα πόδια της και να ακολουθήσει  άμεσα μια πορεία εκδημοκρατισμού, είναι για το συμφέρον ολόκληρης της ταραγμένης περιοχής», μας είπε κορυφαίος διπλωμάτης σε επικοινωνία που είχαμε. 

Η νηφάλια σκέψη  και κυρίως η γνώση σε βάθος των διεθνοπολιτικών   δεδομένων, πρέπει να είναι τα «εργαλεία» προσέγγισης και ανάλυσης των συγκλονιστικών, από κάθε άποψη, γεγονότων που διαδραματίζονται στην γειτονική χώρα. Η Τουρκία, είναι μια πολυπληθής χώρα των 65 εκατομμυρίων κατοίκων από τους οποίους τα 18 εκατομ. είναι Κούρδοι και  εξακολουθεί να διαθέτει έναν ισχυρό Στρατό, τον μεγαλύτερο στο ΝΑΤΟ,  μετά τις ΗΠΑ.

Η ταυτότητα και ο σκοπός των υποκινητών του οπερετικού, αλλά και πολύνεκρου, όπως αποδείχτηκε, στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Τουρκία, δεν είναι ακόμη γνωστά.  Να διευκρινίσουμε ότι,  είναι πολύ  πιθανόν,  οι υποκινητές  να παραμείνουν στο ημίφως των παρασκηνίων, και τα πρόσωπά τους, να μην συμπίπτουν  με εκείνα  των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος, που καταδεικνύονται από το περιβάλλον Ερντογάν και θα πληρώσουν βαρύ τίμημα για τις πράξεις τους, πιθανόν και με τη θανατική καταδίκη τους.

Μία παράμετρος προς διεξοδική ανάλυση είναι ότι, η απόπειρα πραξικοπήματος, έγινε σε μια χρονική στιγμή, που ο πρόεδρος Τ. Ερντογάν και η Κυβέρνησή του, αναζητούσαν λύσεις στα αδιέξοδα της εξωτερικής πολιτικής, όπως το Κουρδικό και οι σχέσεις της Τουρκίας με ISIS, Συρία, ΗΠΑ, Ρωσία, Ισραήλ, Ιράν, Σαουδική Αραβία και Ε.Ε. 

Μια δεύτερη παράμετρος είναι ο τρόπος διακυβέρνησης (μέχρι την εκδήλωση του πραξικοπήματος) από το σύστημα εξουσίας Ερντογάν.

Υπήρχε μια διάχυτη δυσαρέσκεια και ένα αίσθημα φόβου για επικείμενες διώξεις προς μη Ισλαμιστές κρατικούς υπαλλήλους , κυρίως Κούρδους , αλλά και φιλοευρωπαϊστές ή Κεμαλιστές πολίτες. Οι πληροφορίες ήταν (που τελικά αποδείχτηκαν ακριβείς), ότι  είχαν  ετοιμάσει λίστες προγραφών αντιπάλων του καθεστώτος του Ερντογάν, και αφορούσαν   στρατιωτικούς, δικαστικούς και Δημοσίους υπαλλήλους και θα προχωρούσαν άμεσα στην αντικατάστασή τους , οδηγώντας τους  στην αποστρατεία ή  την ανεργία και το κοινωνικό περιθώριο.

Σε αυτές τις πρωτοβουλίες της ισλαμικής Κυβέρνησης, αντιδρούσε μια ομάδα  στρατιωτικών και δικαστικών, ανασφαλείς για το επαγγελματικό τους μέλλον, που ήταν παραγκωνισμένοι για διαφόρους λόγους , κυρίως πολιτικο-θρησκευτικούς και επιδίωκαν  μερίδιο στη νομή της εξουσίας, που το σύστημα  Ερντογάν αρνιόταν να τους προσφέρει.  Να επισημάνουμε ακόμη ότι, το κίνημα του Φ. Γκιουλέν, φανατικού αντιπάλου του Ερντογάν,  είναι πολύ ισχυρό και εντός και εκτός Τουρκίας με επιρροές κυρίως στο χώρο της Δικαιοσύνης και των κρατικών υπαλλήλων, όχι όμως και στους στρατιωτικούς.

Μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητας είναι ότι η πορεία της χώρας και του Ταγίπ Ερντογάν ήταν υπερβολικά προκλητική. O πρόεδρος της Τουρκίας, ακολουθεί μια πορεία αυταρχισμού, καθώς θέλει να επιβάλει    ένα προεδρικό σύστημα à la turk, χωρίς διαχωρισμό εξουσιών.  Η αντίληψη του Ερντογάν για τη δημιουργία ενός κατά βάση ισλαμικού κράτους με πανίσχυρο πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας (δηλαδή τον ίδιο), συγκρούεται με την αντίληψη του στρατού ως κοσμικού, κεμαλικού θεσμού, όπου δεν  υπάρχει ρόλος του Ισλάμ στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας, καθώς αυτή είναι προνομιακό πεδίο δράσης των Στρατιωτικών και των πολιτικών,  που εμφορούνται από τις αρχές του κεμαλισμού. Οι Κεμαλιστές (στρατιωτικοί, δικαστικοί, πολιτικοί, δημόσιοι υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί), όταν κατείχαν την κρατική – κυβερνητική εξουσία,  ήταν προσηλωμένοι στη Δύση και στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ενώ είχαν άριστες σχέσεις με το Ισραήλ, ακόμη και σε στρατιωτικό επίπεδο, συμμετέχοντας μάλιστα στην πανίσχυρη τριμερή στρατιωτική συμμαχία ΗΠΑ- ΙΣΡΑΗΛ- ΤΟΥΡΚΙΑ.

Ο «κατήφορος» του Ερντογάν,  προς τον αυταρχισμό είχε δημιουργήσει σοβαρά πρόβλημα στο εσωτερικό της Τουρκίας.  Παράδειγμα αντιδημοκρατικής τακτικής, είναι ότι, το Ισλαμικό κόμμα (ΑΚΡ) με στήριγμα  ένα τμήμα της ηγεσίας του Στρατού και με την πολιτική στήριξη του εθνικιστικού κόμματος  ΜΗΡ (Γκρίζοι Λύκοι),  μετέφεραν ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στην νοτιοανατολική Τουρκία σε κουρδικές πόλεις και χωριά καίγοντας και καταστρέφονταν τα πάντα, ενώ χιλιάδες κάτοικοι , άμαχοι τούρκοι πολίτες κουρδικής καταγωγής, έχασαν τη ζωή τους από τα πυρά της στρατοχωροφυλακής.  Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση με τις ψήφους των Βουλευτών του Ισλαμικού κόμματος και του Εθνικιστικού κόμματος,  κατήργησε νόμους,  ώστε  να αποτρέψει την παραπομπή σε δίκη  στρατιωτικών,  για τα εγκλήματα που είχαν διαπράξει σε βάρος Κούρδων!

ο κίνδυνος της αποσταθεροποίησης

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Ερντογάν, παραμένει   πανίσχυρος ηγέτης πολιτικά και κοινωνικά,  μετά την αιματηρή καταστολή του οπερετικού πραξικοπήματος. Αντίθετα, τώρα αρχίζει μια μακρά περίοδος έντονης αμφισβήτησης του αυταρχικού συστήματος εξουσίας του Ερντογάν, που θα συνοδευτεί από μια βαθειά οικονομική, κοινωνική  και πολιτικο- θρησκευτική  κρίση , που πιθανότατα,   θα αποδομήσει τον κρατικό μηχανισμό, ενώ είναι βέβαιο ότι θα απειληθεί, η κοινωνική συνοχή, αλλά  και η εδαφική ακεραιότητα του Τουρκικού κράτους. 

Οι εικόνες των στρατιωτών που εξευτελίζονται, κακοποιούνται και κάποιοι ξυλοκοπούνται μέχρι θανάτου, αυτή η βαρβαρότητα δεν μπορεί να οφείλεται μόνο στον « αυθορμητισμό» έξαλλων οπαδών του Ερντογάν. Στόχος είναι,  ο διασυρμός του ΣΤΡΑΤΟΥ, από τους Ισλαμιστές. Αυτές οι εικόνες φρίκης, αναμφίβολα, θα έχουν τεράστιο κόστος, πολιτικό και κοινωνικό. Και το χειρότερο,  ασελγούν στους «αντιφρονούντες» νεκρούς πραξικοπηματίες, που αποτελεί και την  έσχατη ύβρις των ομοφρονούντων ζωντανών Ισλαμιστών! Είναι ασύλληπτης βαρβαρότητας  η ανακοίνωση από την τουρκική Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων , ότι δεν θα τελεστούν οι κηδείες όσων επίδοξων πραξικοπηματιών έπεσαν νεκροί κατά την απόπειρα πραξικοπήματος!!  

Επίσης θα πρέπει να αξιολογηθεί  το γεγονός ότι, τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεταδίδουν συνεχώς  πληροφορίες και φήμες,  για επιθέσεις «ισλαμιστών» σε ανθρώπους που έπιναν αλκοόλ ή σε γυναίκες που δεν ήταν «καθωσπρέπει» ντυμένες. Επίσης μεταδίδονται  πληροφορίες για μαζικές επιθέσεις οπαδών του ισλαμικού κόμματος,  σε Αλεβίτες και Σύρους πρόσφυγες .  Όλα αυτά καλλιεργούν ένα μόνιμο και ιδιαίτερα τοξικό κλίμα φόβου και έντασης.

 Η ΤΟΥΡΚΙΑ μπαίνει σε μια περίοδο αποσταθεροποίησης, με τον εμφύλιο να είναι πλέον, ένα πιθανό  ενδεχόμενο …

ο ρόλος  των ΗΠΑ

Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την «μεταπραξικοπηματική» Τουρκία,  θα παραμείνουν προβληματικές, παρά την σχετική αποκατάσταση των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ.  Οι ΗΠΑ επισείουν ως φόβητρο στον Ερντογάν το υπερόπλο που είναι  το Κουρδικό (οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν τη δημιουργία Κουρδικού κράτους), ενώ η απάντηση από την Άγκυρα,  είναι η αναθέρμανση των σχέσεων της με τη Ρωσία και η στροφή της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής προς το Ισλάμ.  Ο Τ. Ερντογάν απειλεί,  ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική θα αυτονομηθεί από την Δύση και  ότι θα καταστήσει την Τουρκία  ηγέτιδα δύναμη του σουνιτικού κόσμου και περιφερειακό ηγεμόνα στην Μέση Ανατολή-Βαλκάνια-Καύκασο και Ανατολική Μεσόγειο. Όμως, οι απειλές,  πραγματικές ή «μπλοφάρισμα» από τον Ερντογάν, προβληματίζουν σοβαρά τις ΗΠΑ, διότι  δημιουργούν συνθήκες αποσταθεροποίησης μιας περιοχής , υψίστης γεωστρατηγικής αξίας , για την Ουάσιγκτον  και τους συμμάχους της.

Κίνδυνος νέου πραξικοπήματος στην Τουρκία.

Η Ελλάδα ενισχύει τις στρατιωτικές  Μονάδες από Έβρο μέχρι Καστελόριζο.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο πρώην  Πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, σε συνέντευξή του στο τουρκικό κανάλι Habertürk, προειδοποίησε ότι επίκειται και άλλο πραξικόπημα.

Το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας της Τουρκίας, ανακοίνωσε ότι  έχει έγγραφα που κάνουν λόγο για επικείμενη νέα απόπειρα πραξικοπήματος.  Τις πληροφορίες για νέο  πραξικόπημα  επιβεβαίωσε ο τούρκος Πρόεδρος Ταγιπ Ερντογάν με συνέντευξή του στο πρακτορείο Reuters.

Βέβαια, δεν είναι απολύτως σαφές, αν αυτές οι δηλώσεις,  γίνονται για να διευκολύνουν τις εκκαθαρίσεις στο Στράτευμα και την Δικαιοσύνη . Και γενικά ΟΛΕΣ οι ειδήσεις που προέρχονται από τη γειτονική χώρα θα πρέπει να αξιολογούνται πολύ προσεχτικά, όπως για παράδειγμα το δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Posta το οποίο αναδημοσιεύει η Hurriyet, σύμφωνα με το οποίο, ενώ ο Ερντογάν βρισκόταν στο ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα, οι συνεργάτες του τον πίεζαν να μεταβεί σε ένα ελληνικό νησί..

  Έχουμε όμως και την άποψη των Πραξικοπηματιών.  Ο διοικητής της 19ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας, Νιχαγιέτ Ονλού δήλωσε  στην κατάθεσή του ενώπιον του εισαγγελέα ,  πως δεν μετανιώνει ΠΟΥ που συμμετείχε στο  πραξικόπημα και παραδέχτηκε ότι η ΜΟΝΑΔΑ του,   έκλεισε τη γέφυρα του Βοσπόρου με άρματα μάχης και τεθωρακισμένα.

Τα συναρμόδια Υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών, αξιολογούν και αναλύουν πολύ προσεχτικά τα γεγονότα στην Τουρκία και προβαίνουν σε εκτιμήσεις για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Η κατάσταση στην Τουρκία δεν  βρίσκεται σε πορεία εξομάλυνσης, εκτίμησε ανώτατο στέλεχος της ηγεσίας των Ελληνικών  Ενόπλων Δυνάμεων  σε συνάντηση που είχε  με τους στρατιωτικούς συντάκτες.    Επιβεβαίωσε ότι τουρκικά ελικόπτερα αναζητούνται (άγνωστος παραμένει ο αριθμός), ενώ αριθμός στρατιωτικών που ανήκουν  στις Τουρκικές Ειδικές Δυνάμεις αγνοούνται. Οι επιλογές που έχουν οι πραξικοπηματίες, είναι να παραδοθούν στις αρχές ή να αυτομολήσουν στα γειτονικά κράτη ή να αντιδράσουν. 

Το ρήγμα στην  κρατική δομή της Τουρκίας, εκτιμάται ότι  είναι πολύ βαθύ και ότι τα προβλήματα θα συνεχιστούν, παρά τις αθρόες συλλήψεις ή και εξαιτίας  των συλλήψεων και της διαπόμπευσης ανωτάτων κρατικών λειτουργών , όπως στρατιωτικών, δικαστικών και  πανεπιστημιακών.

Από την πλευρά των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων,  από τον Έβρο μέχρι και ο Καστελόριζο η περιοχή είναι σε αυξημένη επιτήρηση από στρατιωτικές Μονάδες. 

Ειδικότερα στη Ρόδο, τη Σάμο και στην Κω έχουν σταλεί 6 ελικόπτερα ΑΠΑΤΣΙ, που διαθέτουν και σύγχρονα μέσα επιτήρησης, ενώ Μονάδες των Πεζοναυτών και Καταδρομέων έχουν προωθηθεί σε κάποια νησιά στου Ανατολικού Αιγαίου.

Επίσης, Πλοία του Πολεμικού Ναυτικού περιπολούν σε «ευαίσθητες» περιοχές του Αιγαίου.

Η εντολή της κυβέρνησης προς το ΥΠΕΘΑ, είναι να αποτραπεί η είσοδος στη χώρα μας , τουρκικών στρατιωτικών μέσων ή  προσωπικού των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.