Το Δημοψήφισμα στην Τουρκία και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

ΑΡΘΡΟ Του Χρήστου Καπούτση

Οι Τούρκοι πολίτες, την Κυριακή 16 Απριλίου,  στο Δημοψήφισμα, θα αποφασίσουν για τη συνταγματική αναθεώρηση. Αν υπερψηφίσουν την πρόταση του Τ. Ερντογάν, τότε , η Τουρκία  από κοινοβουλευτική δημοκρατία θα γίνει  προεδρική, με ένα πολιτειακό σύστημα,  όπου ο Πρόεδρος θα έχει ενισχυμένες εξουσίες, κατά το πρότυπο των ΗΠΑ και της Γαλλίας.  Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, πιθανόν να  φέρει την πιο σημαντική πολιτική αλλαγή από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, το 1923. Επίσης, το αποτέλεσμα, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό και την πορεία της Τουρκίας στον διεθνή χώρο.  Οι επιλογές, στην εξωτερική πολιτική της νέας πολιτειακής εξουσίας, θα είναι καθοριστικές,  για τις παραπέρα εξελίξεις στην  φλεγόμενη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής . Επίσης, θα διαμορφώσουν και ένα νέο πλαίσιο στις διμερείς ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Στην περίπτωση που εγκριθούν οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, τότε ο Τ. Ερντογάν καθίσταται πανίσχυρος ηγέτης  και  θα μπορεί να διεκδικήσει δύο ακόμη προεδρικές θητείες. Δηλαδή θα μπορούσε να είναι πολιτειακός άρχων και ταυτόχρονα, πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης της Τουρκίας έως το 2029.

Οι δημοσκοπήσεις κυμαίνονται από 46 έως 50% υπέρ του ΟΧΙ, και από 49 έως και 56% υπέρ του ΝΑΙ στις συνταγματικές αλλαγές. 

Αρνητική θα είναι η ψήφος των οπαδών και στελεχών των δύο κομμάτων της αντιπολίτευσης του Κεμαλικού  CHP και του Κουρδικού HDP.  Σύμφωνα με την βασική προεκλογική γραμμή,  είναι αντίθετοι με τις συνταγματικές αλλαγές , διότι πιστεύουν,  ότι το προεδρικό σύστημα θα οδηγήσει σε ένα καθεστώς του ενός ανθρώπου, με επικεφαλής τον Ερντογάν, για τον οποίο,  λένε,  ότι έχει γίνει όλο και πιο αυταρχικός και πιο απρόβλεπτος τα τελευταία χρόνια. Επίσης εκτιμούν ότι οι αλλαγές θα εξουσιοδοτήσουν τον πρόεδρο να συνεχίσει τις εκκαθαρίσεις του σε δημόσιο, αστυνομία, στρατό, δικαιοσύνη και πανεπιστήμια, όπως και τις συστηματικές συλλήψεις και παρενοχλήσεις των ανθρώπων του HDP.

Οι υποστηριχτές των συνταγματικών αλλαγών ισχυρίζονται ότι, είναι απαραίτητη η μετάβαση από ένα απαρχαιωμένο σύνταγμα που συντάχθηκε υπό στρατιωτικό καθεστώς, σε μια νέα πολιτειακή δομή, που θα καταστήσει την Τουρκία  μία ισχυρή χώρα. Η νέα  εκτελεστική εξουσία θα μπορεί να  προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη και να καταπολεμήσει την τρομοκρατία.

Ασφαλώς,   το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ενδιαφέρει ιδιαιτέρως και την Ελλάδα. Το τελευταίο διάστημα έχουν ενταθεί οι προκλήσεις και οι απειλές σε βάρος της Ελλάδας , από την Τουρκία.  Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τ. Ερντογάν, σε ομιλία του στα Άδανα, που σημειώνει μικρά ποσοστά αποδοχής (ΝΑΙ 38% ΟΧΙ 62% ), προσπάθησε να τονώσει εθνικιστικά-πατριωτικά αισθήματα των ψηφοφόρων και καταφέρθηκε κατά της Ελλάδας λέγοντας «η Ελλάδα βούλιαξε, τελείωσε, τα χάλια της είναι φανερά, έχει 400 δις ευρώ έχει χρέη προς την Ευρώπη και είναι αναξιόπιστος γείτονας». Επίσης σε πολλές προεκλογικές συγκεντρώσεις ο Τ. Ερντογάν, αναγέρθηκε στην ανάγκη αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης και στην  «επιστροφή νησιών του Αιγαίου στην Τουρκία, που τώρα κατέχει παράνομα η Ελλάδα»!

Αναπόφευκτο το θερμό επεισόδιο

Η μακρόχρονη ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων μας διδάσκει ότι, η Τουρκία, ακολουθεί, μια αναθεωρητική, επιθετική και επεκτατική πολιτική σε βάρος της Ελλάδας, που δεν επηρεάζεται από κυβερνητικά σχήματα.  Κυβερνήσεις, στρατιωτικών, Κεμαλιστών ή ισλαμιστών, προωθούν , στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μια πολιτική αμφισβήτησης ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, στη Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο.

Η Τουρκία , μπορεί, οποιαδήποτε στιγμή , να προκαλέσει «θερμό» επεισόδιο στο Αιγαίο,  τύπου Ίμια, αλλά με μεγαλύτερη ένταση και άμεση στρατιωτική εμπλοκή, αφού τα τουρκικά στρατιωτικά μέσα (μαχητικά αεροσκάφη, ελικόπτερα, κορβέτες), θα έχουν παραβιάσει τον εθνικό μας εναέριο  χώρο, τα χωρικά μας ύδατα, θα έχουν εκτελέσει βολές με πυροβόλα όπλα πιθανόν  σε ελληνικές νησίδες, ή θα έχουν αποβιβάσει στρατιωτικό άγημα  και θα έχουν υψώσει την τουρκική σημαία σε ελληνική  βραχονησίδα.  Ένα τέτοιο ελληνοτουρκικό επεισόδιο,  που είναι πολύ πιθανό, αν όχι και αναπόφευκτο, θα μας υποχρεώσει να «συρθούμε» υπό την πίεση των εξελίξεων, σε διαπραγματεύσεις για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης. Αυτός είναι και ο απώτερος στόχος της Τουρκίας. Το ΝΑΤΟ, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν, δεν θα αναμειχθεί σε περίπτωση ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης. Το πιθανότερο είναι, να υιοθετήσει την τουρκική άποψη για την επίλυση της κρίσης μέσω διαπραγμάτευσης και διεθνούς διαιτησίας, που στη βάση τους, θα είναι η Συνθήκη της Λωζάνης και η «προσαρμογή της» στα νέα δεδομένα, δηλαδή στις απαιτήσεις της Άγκυρας. Είναι απολύτως  σαφές ότι, η Τουρκία πλέον διεκδικεί και εδάφη από την Ελλάδα. 

Επισήμως , η Τουρκία, σε πρώτη φάση, διεκδικεί , σύμφωνα με  χάρτη, που έχει δημοσιευθεί και στο "Τουρκικό Ινστιτούτο 21ου Αιώνα", τα εξής νησιά:    

  1. Οινούσσες (τουρκ. Koyun Ada) [σχέδιο κατάληψης νησίδας "Παναγιά" (ή Πασάς) Οινουσσών]

  2. Φούρνοι (τουρκ. Hurşit Ada) [συνεχείς παραβιάσεις - υπερπτήσεις ιδίως στους "Ανθρωποφάγους"]

  3. Αγαθονήσι (τουρκ. Eşek Adası) [συνεχείς παραβιάσεις - υπερπτήσεις]

  4. Αρκοί (τουρκ. Nergizcik Ada)

  5. Φαρμακονήσι (τουρκ. Bulamaç Adası)  [συνεχείς παραβιάσεις - υπερπτήσεις]

  6. Καλόλιμνος (τουρκ. Kalolimnoz Adası)  [δίπλα στα Ίμια...]

  7. Ψέριμος (τουρκ. Keçi Adası)  [πάνω από την Κω]

  8. Γυαλί (τουρκ. Sakarcilar Ada)  [πάνω από Νίσυρο]

  9. Σύρνα (τουρκ. Ardaçık Ada)  [κάτω από Αστυπάλαια]

10. Λέβιθα (τουρκ. Koç Baba Ada)  [στο στρατηγικό πέρασμα ανάμεσα Αμοργό και Λέρο]

11. Θύμαινα (τουρκ. Fornoz Ada)  [δίπλα στους Φούρνους]

12. Δία (τουρκ. Dhia Adasi)  [βόρεια της Κρήτης]

13. Διονυσάδες (τουρκ. Dionysades Adası)  [ΒΑ της Κρήτης]

14. Κουφονήσι (τουρκ. Koufonisi)  [ΝΑ της Κρήτης]

15. Χρυσή ή Γαϊδουρονήσι (τουρκ. Gaidhouronisi)  [νότια της Κρήτης]

16. Γαύδος (τουρκ. Gavdos Adası)  [ΝΔ της Κρήτης]

+1. Καλόγεροι (τουρκ. Venedik Kayaliklari ή Kalari)  [ζωτικά βραχονήσια στο κέντρο του Αιγαίου]

Ειδικότερα, από τα παραπάνω νησιά, η Οινούσες-Παναγία (Πασά), το Φαρμακονήσι, η Γαύδος και  οι Καλόγηροι, στην περίπτωση αλλαγής του κυριαρχικού καθεστώτος, τότε, θα προκύψουν  σοβαρές επιπτώσεις , ιδιαίτερα αρνητικές, για την ελληνική κυριαρχία, τον προσδιορισμό της ΑΟΖ, της υφαλοκρηπίδας και γενικά , για την άμυνα της χώρας. 

Στις παραπάνω τουρκικές διεκδικήσεις, να προσθέσουμε και την βραχονησίδα Ζουράφα, που σε αυτή την περίπτωση, η γεωμορφολογία, είναι με το μέρος της Τουρκίας.

Το ανατολικότερο όριο των ελληνικών συνόρων, και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κινδυνεύει να πάψει να υπάρχει με κίνδυνο να αλλάξει ακόμη και η θαλάσσια συνορογραμμή Ελλάδας - Τουρκίας. Η Ζουράφα βυθίζεται λόγω της διάβρωσης των ακτών της με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να κινδυνεύει να γίνει ύφαλος. Στην περίπτωση αυτή, είναι προφανές ότι θα εγερθούν νομικά και κατ’ επέκταση κυριαρχικά ζητήματα από τη Τουρκία.

 Η Ζουράφα, έχει μεγάλη στρατηγική αξία αφού βρίσκεται εγγύτατα των Στενών των Δαρδανελίων. Επιπλέον, η  ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στην περιοχή έχει επιβεβαιωθεί και επισήμως. Η  Ζουράφα μαζί με άλλες βραχονησίδες του βόρειου Αιγαίου μπορούν να γίνουν οι «χρυσοφόρες πύλες», από όπου είναι δυνατό να αντληθούν πετρελαϊκά κοιτάσματα. 

Για το Καστελόριζο,  η ελληνική διπλωματία, θα πρέπει να ενεργοποιηθεί στο έπακρο και  να το περιβάλει με να ένα δίχτυ προστασίας.

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, το ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ διαθέτει δική του υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Αυτός ο μικρός ελληνικός βράχος στην εσχατιά της Ελλάδας, έχει αποκτήσει τεράστια γεωοικονομική και στρατηγική αξία. Εκτός των άλλων αποτελεί το φυσικό εμπόδιο για την Τουρκία, προκειμένου να κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου έχουν εντοπιστεί μεγάλα αποθέματα σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.