Τα ελληνικά ζητήματα και οι εξελίξεις στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο

Ανάλυση του Χρήστου Καπούτση

 

«Ανοιχτά» παραμένουν ελληνικά θέματα (Σκοπιανό, Κυπριακό,  και οι σχέσεις της Ελλάδας με  την  Τουρκία και την  Αλβανία),  που επηρεάζονται καταλυτικά, από τις καταιγιστικές πολιτικο-στρατιωτικές και ενεργειακές εξελίξεις στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή μας. Την ερχόμενη Δευτέρα, έχει προγραμματιστεί το Δημοψήφισμα των Κούρδων του Β. Ιράκ, για την ανεξαρτησία του, που έχει προκαλέσει την οργή της Τουρκίας και του Ιράν, αλλά και την πλήρη υποστήριξη- έκπληξη του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Την ίδια μέρα (25 Σεπτεμβρίου), ο πρόεδρος της Τουρκίας Τ. Ερντογάν επισκέπτεται την Αλβανία, όπου αναμένεται , εκτός των άλλων,  να στηρίξει διπλωματικές επιλογές του Πρωθυπουργού Εντυ Ράμα.

 Η ελληνική διπλωματία είναι σε φάση κινητικότητας …

Στο περιθώριο της Εβδομάδας Υψηλού Επιπέδου της 72ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, που συναντήθηκε με τον  Γ.Γ του ΟΗΕ Α. Γκουτιέρες, είχε και  σειρά επαφών με προσωπικότητες διεθνούς κύρους,  όπου προσπάθησε να εκμαιεύσει  την υποστήριξή τους στα ελληνικά ζητήματα.   

Για το Κυπριακό, ο Νίκος Κοτζιάς επισήμανε την βούληση της Ελλάδας να συνεχιστούν οι συνομιλίες που όπως ισχυρίστηκε,  διακόπηκαν λόγω τουρκικής αδιαλλαξίας στο  Κραν Μοντανά, επισημαίνοντας ιδιαίτερα, ότι η νέα συζήτηση θα πρέπει να γίνει  επί των προτάσεων που είχε διατυπώσει  ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, την τελευταία βραδιά. Ένα σημαντικό κείμενο , κατά την εκτίμηση του Ν. Κοτζιά, που αφορούσε το πλαίσιο μέσα στο όποιο θα εφαρμόζονταν οι αποφάσεις, σχετικά με τα ακανθώδη ζητήματα, όπως της  κατάργησης της  Συνθήκης Εγγυήσεων, τα παρεμβατικά  δικαιώματα και την αποχώρηση του συνόλου των τουρκικού στρατού κατοχής από την Κύπρο.  Μάλιστα ο Υπουργός Εξωτερικών αποκάλυψε ότι,  «το κείμενο του Γενικού Γραμματέα,  εκείνο το βράδυ στον Κραν Μοντανά, πλην εμού και εν μέρει της Κύπρου (!!), δεν συζητήθηκε από τις άλλες πλευρές. Οι τουρκική πλευρά το απέρριψε,  ενώ το σαμποτάραν και οι Βρετανοί!»

Επειδή,  οι εξελίξεις στη Συρία, στο Κουρδικό, στο Παλαιστινιακό, στο Ιράκ με τον ISIS , αφορούν και την Κύπρο (αξιοποίηση ως γεωγραφικού χώρου) και επιπλέον,  σε  συνδυασμό με τα επίζηλα ενεργειακά αποθέματα στην Κυπριακή  ΑΟΖ ,  καθιστούν το κυπριακό, πρωτεύον ζήτημα προς επίλυση, επισημαίνουμε ότι:  Μόνο η επανέναρξη των συνομιλιών επί τη βάσει των παραμέτρων που έχει θέσει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ και του «κεκτημένου» των συνομιλιών Κραν Μοντανά, αποτελούν το πλαίσιο διάσωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και επανένωσης της Κύπρου, ώστε να είναι ένα κανονικό και  όχι «Sui generis» κράτος, προς όφελος των κατοίκων της ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων.

Για το Σκοπιανό, υπήρξαν  υψηλού επίπεδου διπλωματικές επαφές του Ν. Κοτζιά στην Ν. Υόρκη και εκτενείς συζητήσεις, υπό τον Γ.Γ. του ΟΗΕ.  Η FYROM βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, καθώς τον άλλο μήνα έχουν τοπικές αυτοδιοικητικές εκλογές, ιδιαίτερα σημαντικές για την εδαφική συνοχή της χώρας και την επιβίωση της Κυβέρνησης. Μετά , όπως δεσμεύτηκαν όλες οι πλευρές,  θα ξεκινήσει μια νέα πρωτοβουλία επίλυσης  της εκκρεμότητας της ονομασίας του γειτονικού κράτους, με την Ελλάδα, να θέτει μια προϋπόθεση. Μόνο εφόσον εγκαταλείψουν  οι Σκοπιανοί τον αλυτρωτισμό, τότε υπάρχει σοβαρή πιθανότητα επίλυσης  του προβλήματος της ονομασίας, που θα ανοίξει  τον δρόμο ,  για την ένταξη της π.Γ.Δ. Μακεδονίας στον ΝΑΤΟ και την  Ε.Ε., όπως  διακαώς επιθυμούν οι Σκοπιανοί.

Επίσης, στο περιθώριο των εργασιών της Γ.Σ. του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, υπήρξε και τετραμερής  Συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Βουλγαρίας, Κροατίας και Ρουμανίας. Σύμφωνα με δηλώσεις του ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιά, συμφώνησαν ότι είναι  προτεραιότητα  ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός των Δυτικών Βαλκανίων και ο ρόλος αυτών των κρατών στα  ενεργειακά. 

ΑΛΒΑΝΙΑ: Ενόψει της επίσημης επίσκεψης του Προέδρου της Τουρκίας στην Αλβανία,  πρέπει να αναδειχθεί, από ελληνικής πλευρά,   το θέμα των περιουσιών των ελληνικής καταγωγής Αλβανών πολιτών που κατοικούν στην νότια Αλβανία (Βόρεια Ήπειρος).    Οι Έλληνες της Χιμάρας  υφίστανται συνεχείς  διώξεις  με κορυφαία  την υφαρπαγή των περιουσιών τους από την Κυβέρνηση  του Έντι Ράμα . Όμως, η Ε.Ε., αλλά  και οι ΗΠΑ, προβάλουν  ισχυρά εμπόδια στα σχέδια της αλβανικής κυβέρνησης.  Ο αμερικανός Πρέσβης   στα  Τίρανα  ο Ντόναλντ Λιού, όταν κλήθηκε από το Πρωθυπουργό της Αλβανίας να τον ενημερώσει για το θέμα των Ελλήνων της Χιμάρας, φαίνεται  ότι δεν τον έπεισε, διότι  δήλωσε,  ότι  θα πρέπει πρώτα να γίνουν γνωστά τα όρια των περιουσιών των Ελληνικής καταγωγής πολιτών της Αλβανίας,  άποψη που είναι ταυτόσημη με την ελληνική θέση.

Πάντως, η αλβανική αντιπολίτευση κατηγορεί τον Αλβανό Πρωθυπουργό, ότι «μπλοκάρει» την ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας εξαιτίας της ταύτισής του με την Τουρκία και ακόμη, ότι με παρότρυνση της Άγκυρας έχει επιλέξει την επιδείνωση των σχέσεων της Αλβανίας με την Ελλάδα. 

ΚΟΥΡΔΙΚΟ- ΤΟΥΡΚΙΑ: Στην ομιλία του στην 72η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ο πρόεδρος της Τουρκίας Τ. Ερντογάν, αναφέρθηκε στο δημοψήφισμα της Δευτέρας (25 Σεπτεμβρίου),  για την ανεξαρτησία του  ιρακινού Κουρδιστάν, επισημαίνοντας , ότι θα δημιουργήσει πολλά και σοβαρά και προβλήματα στην περιοχή. Το Ιράκ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία, υποστηρίζουν την αναβολή του Δημοψηφίσματος και στην περίπτωση που πραγματοποιηθεί, ζητούν, τουλάχιστον να μην είναι δεσμευτικό.  Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέφρασε την «ανησυχία του για τις δυνητικά αποσταθεροποιητικές συνέπειες του σχεδίου της περιφερειακής κυβέρνησης του Κουρδιστάν να διεξαχθεί με μονομερή τρόπο ένα δημοψήφισμα την επόμενη εβδομάδα».

Ο Μασούντ Μπαρζανί, πρόεδρος του Ιρακινού Κουρδιστάν, επιβεβαίωσε ότι το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της περιοχής θα διεξαχθεί κανονικά την Δευτέρα και έπειτα θα ακολουθήσουν οι διαπραγματεύσεις με την  κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης με θέμα τις διενέξεις των δύο πλευρών σχετικά με τα πετρελαιοφόρα κοιτάσματα στις κουρδικές περιοχές.

 S-400 : Σχετικά με τους ρωσικούς πυραύλους S-400 που θα προμηθευτεί η Τουρκία και τη δυσαρέσκεια που έχει προκαλέσει στο ΝΑΤΟ, ο Τ. Ερντογάν, υπενθύμισε τη δήλωση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ότι «κάθε χώρα μπορεί να αποφασίζει ανεξάρτητα για την άμυνά της» και  ανέφερε ως παράδειγμα την Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι,  «υπάρχουν άλλωστε ρωσικοί πύραυλοι S-300 στην Ελλάδα, που είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ» (συνέντευξη του Τ. Ερντογάν στη Judy Woodruff η οποία ετοιμάζει την εκπομπή News Hour στο PBS).

Καταλήγοντας,  συνεχίζει να προκαλεί προβληματισμό στους προσεκτικούς αναλυτές των διεθνών σχέσεων η στήριξη της Γαλλίας στην Τουρκία και στον Τ. Ερντογάν.  Μετά την στήριξη που παρείχε η Γαλλία στην Τουρκία,  για την προμήθεια των ρωσικών πυραύλων  S-400, δεύτερο «επεισόδιο», είναι δήλωση του επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, ότι η Γαλλία θεωρεί  «άκαιρο» το δημοψήφισμα των Κούρδων στο βόρειο Ιράκ.  Η ελληνική κυβέρνηση, όπως έγινε κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκράτες  Ε. Μακρόν στην Αθήνα, συμμερίζεται αρκετές από τις  επιλογές της Γαλλικής διπλωματίας, όπου μεταξύ αυτών  συναριθμούνται και κάποιες,  που αφορούν την Τουρκία, όπως η συνέχιση των διαπραγματεύσεων,  για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.