Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ του ΣΟΦΟΚΛΗ με τη δική μου «ματιά»

Μια σημαντική θεατρική παράσταση παρακολουθήσαμε  στο Ανοιχτό Θέατρο του Άλσους Βείκου στο Γαλάτσι.  Την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή από το θέατρο Εκστάν στα αρχαία ελληνικά, υπερτιτλισμένη για την ευκολία της παρακολούθησης στη νεοελληνική γλώσσα.

Ναι  οι ηθοποιοί απέδωσαν άψογα επί σκηνής  το αρχαίο κείμενο. Και ανακαλύψαμε ότι πολλές λέξεις ακούγονται μέχρι και σήμερα όπως,  μέτρον, ύβρις, δίκη, φρόνημα, νόμος, δικαιοσύνη, έρως, μίσος, φιλώ, ελπίς, ευτυχώ, φρόνηση, θάνατος…

Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ είναι ένα ρωμαλέο και απροσπέλαστο κείμενο του ΣΟΦΟΚΛΗ, που η ηρωίδα υπερασπίζεται την ισχύ των άγραφων νόμων (που κανείς δεν έμαθε ποιος τους θέσπισε πρώτος και από πότε ισχύουν),  έναντι των θετών νόμων ενός τυράννου, προκειμένου να επιτελέσει το ιερό της καθήκον.

Η Αντιγόνη  του Σοφοκλή  θεωρείται μία από τις τελειότερες τραγωδίες. Η τραγικότητα της Αντιγόνης έγκειται στο δίλημμα αν θα έπρεπε να θάψει τον αδερφό της ή να συμμορφωθεί με τους νόμους του Κρέοντα. Η Αντιγόνη υποστηρίζει ανώτερες αξίες και ηθικές αρχές, καθώς αίρεται πάνω από τα χαμηλά και τα ανθρώπινα.

ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ υμνούνται αξίες και λέγονται  Μεγάλες και Διαχρονικές Αλήθειες.

 *

ΑΓΑΠΗ: «οὔτοι συνέχθειν, ἀλλά συμφιλεῖν ἔφυν», (Αντιγόνη:

-Δε γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ.)   (στίχος 523). Η Αντιγόνη διακηρύσσει περήφανα ότι δε γεννήθηκε για να μισεί, αλλά μόνο ν’ αγαπά. Να αγαπά γιατί γεννήθηκε άνθρωπος, γιατί μόνο η εκ φύσεως αγάπη μπορεί να αρνηθεί τη βία, που γεννά το μίσος και η κακία, τα οποία είναι επίκτητα στοιχεία στη ζωή μας. Αυτός είναι ο πιο περίφημος στίχος σε τούτο το δράμα του Σοφοκλή, διότι μέσα σε αυτόν, τον απέραντα λυρικό στίχο, εσωκλείεται ένας αληθινός ύμνος στην αγάπη ΚΑΙ από αυτόν προέρχεται το μεταγενέστερο χριστιανικό «αγαπάτε αλλήλους».

 *

ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ:  «Πολλὰ τὰ δεινὰ κοὐδὲν ἀνθρώπου δεινότερον πέλει».( Μετάφραση: Πολλά είναι τα φοβερά, μα τίποτα δεν υπάρχει πιο φοβερό απ' τον άνθρωπο Ή  "Πολλά ‘ναι τα θάματα, πιο θάμ’ απ’τον άνθρωπο, τίποτα".), «...  Ένας τον άλλο δίδαξε λαλιά, τη σκέψη, σαν το πνεύμα των ανέμων, την όρεξη να ζει σε πολιτείες· πώς να γλιτώνει το χαλάζι μες στ᾽ αγιάζι, την άγρια δαρτή βροχή μέσα στον κάμπο, ο πολυμήχανος· αμήχανος δε θ᾽ αντικρύσει τα μελλούμενα· το χάρο μόνο να ξεφύγει δεν μπορεί· μόλο που βρήκε ψάχνοντας και γιατρειές σ᾽ αγιάτρευτες αρρώστιες. ...»

  *

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ «Τοι̂ς γὰρ θανου̂σι μόχθος οὐ προσγίγνεται». Μετάφραση: Στους πεθαμένους δεν υπάρχουν βάσανα. ΚΑΙ "Ευδαίμονες οίσι κακών άγευστος αιών."μτφρ: ευτυχισμένοι είναι αυτοί που ποτέ δεν γνώρισαν συμφορά"
ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ «Τι πιο ωραίο υπάρχει απ' το να χαμογελάς στους εχθρούς σου;» ή επίσης «Ούτε ο ισχυρότερος θνητός δεν μπορεί να αποφύγει την τιμωρία των θεών.».... "δεν αντέχεται αυτή η βαριά σιωπή".. "οι άνθρωποι όταν φύγουν μακρυά τους οι χαρές, είναι για μένα ζωντανοί νεκροί"... 
" αλήθεια είναι πάντα το σωστό"!
*

αγάπη προς την πατρίδα.  ΚΡΕΩΝ «ΚΑΙ όποιος θεωρεί ένα ακριβό του πρόσωπο, πράγμα ποιο πολύτιμο από την ίδια του την πατρίδα, αυτόν τον ονομάζω τιποτένιο»

*

Καταδίκη κερδοσκόπων: ΚΡΕΟΝΤΑΣ «Αλλά το κέρδος με τις ελπίδες που γεννά, συχνά καταστρέφει τους ανθρώπους»

*

για τις σχέσεις : ΚΡΕΟΝΤΑΣ «ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΠΛΗΓΉ από το να είναι κακός ο άνθρωπό σου;»

*

για την ΑΝΑΡΧΙΑ:   ΚΡΕΟΝΤΑΣ «Από την αναρχία, δεν υπάρχει μεγαλύτερο κακό»

*

τα σφάλματα πρέπει να διορθώνονται: ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ: «τα σφάλματα είναι ανθρώπινα, ο άνθρωπος σφάλλει, δεν είναι όμως, ούτε απερίσκεπτος ούτε άτυχος, όταν επανορθώνει και δεν μένει αμετακίνητος στο λάθος του. Το πείσμα, λογίζεται για ανοησία»

 

 *

 ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ: Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις, ός εν μαλακαίς παρειαίς νέάνιδος εννυχεύεις, φοιτάς δ’ υπερπόντιος εν τ’αγρονόμοις αυλαίς, καί σ’ούτ’ αθανάτων φύξιμος ουδείς ούθ’αμερίων σέ γ’ανθρώπων. Ο δ’έχω μέμηνεν. (ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Έρωτα ανίκητε στη μάχη, Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, συ που κυριαρχείς όπου κι αν πατήσεις, συ που ξενυχτάς τα κορίτσια με τα τρυφερά μάγουλα, που δρασκελάς πάν' από θάλασσες και τρυπώνεις στους κήπους, κανείς δεν γλιτώνει από εσένα, μήτε Θεός μήτε θνητός. Όποιον αγγίξεις, τον επαλαβώνεις.)  Μήπως δεν είδαμε τον έρωτα να νικά τις αναστολές σε «παράνομα» ζευγάρια προερχόμενα από διαφορετικές θρησκείες, λαούς με παραδοσιακή έχθρα, ζευγάρια με διαφορά ηλικίας «μη κοινωνικά αποδεκτή», ακόμα-ακόμα παλιότερα και μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών τάξεων;  Έτσι είναι!. Ο έρωτας δεν καταλαβαίνει από τέτοιους φθηνούς διαχωρισμούς και όταν πραγματικά αναπτυχθεί σε αγνή μορφή μεταξύ δύο ανθρώπων, πάντα θα στέφεται νικητής σε κάθε μάχη επιβεβαιώνοντας το κλασσικό «έρως ανίκατε μάχαν».  

  *

 ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΦΡΟΝΗΣΗ ΚΑΙ σωφροσύνη: « Πολλῷ τὸ φρονεῖν εὐδαιμονίας πρῶτον ὑπάρχει· χρὴ δὲ τά γ’ εἰς θεοὺς(1350) μηδὲν ἀσεπτεῖν; μεγάλοι δὲ λόγοι μεγάλας πληγὰς τῶν ὑπεραύχων ἀποτείσαντες γήρᾳ τὸ φρονεῖν ἐδίδαξαν.  (ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Η φρόνηση είναι το πρώτο καλό για την ευτυχία. Ανάγκη στα θεία ευσέβεια νά 'χεις. Για λόγια μεγάλα, μεγάλες πληγές οι αλαζόνες πληρώνουν· κι αργά τα γεράματα φέρνουν τη γνώση.)
*

το ηθικό δίδαγμα της «Αντιγόνης» είναι η ευβουλία, η τόλμη, η ΑΝΤΊΣΤΑΣΗ στην αυθαιρεσία της εξουσίας,  ο ΕΡΩΤΑΣ που σε κάθε μάχη είναι νικητής, αλλά ταυτόχρονα και η ευσέβεια, που οφείλουν να δείχνουν οι άνθρωποι στους θεούς, η αγάπη για τη πατρίδα, η φρόνηση και η μετριοφροσύνη. Έτσι, η υπέρβαση αυτών των αρετών γίνεται πρόξενος τεράστιων συμφορών

 

 Χρήστος Καπούτσης