ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ στην ΑΘΗΝΑ. Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντες...

άρθρο του Χρήστου Καπούτση

Με την ευκαιρία της επίσκεψης στην Αθήνα του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μάικ Πομπέο, θα πρέπει να μας απασχολήσουν δύο θέματα:

α. Η «στενότερη» πολιτικό-διπλωματική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ, στην παρούσα διεθνοπολιτική συγκυρία, πόσο είναι και επωφελής για την Ελλάδα;

β. η υπογραφή της  διμερούς ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA), είναι ή όχι αποικιοκρατικού χαρακτήρα;

Στην Αθήνα θα βρεθεί ο αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Mike Pompeo το Σάββατο 5 Οκτωβρίου, όπου θα έχει συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, Νίκο Δένδια και Νίκο Παναγιωτόπουλο, για θέματα που αφορούν την άμυνα και την ασφάλεια, αλλά και τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο. Η  βαλκανική περιοδεία του Μάικ Πομπέο ξεκίνησε  από το Μαυροβούνιο, μια χώρα η οποία εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 2017 και μετά θα μεταβεί στη  Βόρεια Μακεδονία,  που βρίσκεται σε διαδικασία επικύρωσης της ένταξής της στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο,  θα χαιρετίσει τη συμφωνία της Βόρειας Μακεδονίας με την Ελλάδα (Συμφωνία των Πρεσπών), με δηλώσεις του, από τα Σκόπια και την Αθήνα. Το βασικό θέμα των συνομιλιών του αμερικανού υπουργού εξωτερικών με την ελληνική κυβέρνηση στην Αθήνα είναι η διαμόρφωση του τελικού κειμένου, σχετικά με την αναθεώρηση και επικαιροποίηση της  διμερούς Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement – MDCA). Ουσιαστικά πρόκειται για επιβεβαίωση, των όσων συμφωνήθηκαν στις διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν με τη συμμετοχή των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, καθώς επίσης και στελεχών της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα,  του State Department,  αλλά και της Διοίκησης των Αμερικανικών Δυνάμεων στην Ευρώπη (EUCOM).

Ποιο είναι το περιεχόμενο της νέας  MDCA;
Οι αλλαγές  στη MDCA αφορούν τη συμπερίληψη πέραν της αεροπορικής βάσης της Σούδας της Κρήτης και άλλων ελληνικών στρατιωτικών βάσεων, στις οποίες παρατηρείται τα  τελευταία χρόνια έντονη αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Πρόκειται για  τις αεροπορικές βάσεις της Λάρισας, και του Στεφανοβίκειου, του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης αλλά και της προβλήτας Μαραθίου στην Κρήτης, λόγω του Κρηπιδώματος Κ -14 που προσφέρει τη δυνατότητα φιλοξενίας αεροπλανοφόρων. Συζητήθηκε ακόμη και η πρόταση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας(!!!), να συμπεριληφθεί στη συμφωνία και η αεροπορική βάση της Ανδραβίδας, που  θα μπορούσε να αποτελέσει για τους Αμερικανούς μία εναλλακτική επιλογή πέραν των μεγάλων βάσεων σε Ιντσιρλίκ (Τουρκία) και Σιγκονέλα (Ιταλία) καθώς έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει μεγάλα αεροσκάφη. Οι αμερικανοί, μάλλον δεν θα υιοθετήσουν την ελληνική πρόταση, επί του παρόντος και ο λόγος σχετίζεται με τις σχέσεις ΝΑΤΟ – Τουρκίας, που βρίσκονται σε μεταβατική φάση αμοιβαίας καχυποψίας, χωρίς όμως να έχουν διακοπεί οι δίαυλοι επικοινωνίας, Ουάσιγκτον- Άγκυρας.

Τι ζήτησε και τι κέρδισε η Ελληνική Κυβέρνηση, έναντι των παραχωρήσεων ελληνικών στρατιωτικών βάσεων για χρήση,  από τις αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις;

α.) Η Ελληνική πλευρά (Συντονιστής των διαπραγματεύσεων  ο ΥΠΕΞ Ν. Δένδιας σε συνεργασία με τον ΥΠΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλο) ζήτησε μια ρητή δέσμευση από τις ΗΠΑ, ίσως κάποια κοινή δήλωση , που θα ήταν ανασχετική της  επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτική της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Η απάντηση των αμερικανών είναι , ότι δεν χρειάζεται τέτοια δημόσια δήλωση , αφού η αναβάθμιση της MDCA αποτελεί την καλύτερη εγγύηση για την ασφάλεια της Ελλάδας. Η άρνηση των αμερικανών για δέσμευση ασφαλείας προς την Ελλάδα, σχετίζεται ασφαλώς με τις σχέσεις ΗΠΑ- Τουρκίας ή ακριβέστερα Ουάσιγκτον- Τ. Ερντογάν, που διανύουν μια μεταβατική περίοδο, «ασταθούς ισορροπίας».

β.) οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις αποκτούν πρόσβαση σε στρατιωτική τεχνολογία αιχμής. Θα μπορούν να αξιοποιούν για εθνικές ανάγκες, τα μη επανδρωμένα αμερικανικά αεροσκάφη (UAV), τα οποία θα επιχειρούν από την 110 Πτέρυγα Μάχης στη Λάρισα, εφόσον θα είναι διαθέσιμα. Τα αμερικανικά UAV που σταθμεύουν στη Λάρισα είναι υψηλής τεχνολογίας και αποτελούν βασικό οπλικό σύστημα, που καλύπτει σημερινές και μελλοντικές περιοχικές επιχειρησιακές ανάγκες των ΗΠΑ. Επίσης, προβλέπεται η από κοινού εκπαίδευση Ελλήνων και Αμερικανών χειριστών ελικοπτέρων στο Στεφανοβίκειο Βόλου, που θεωρείται πλέον προκεχωρημένη αμερικανική βάση ελικοπτέρων, για τα Βαλκάνια και τη Μαύρη θάλασσα.

γ.) Η εκτίμηση του υπουργείου Εξωτερικών είναι ότι με την αναβάθμιση της MDCA ενισχύεται η στρατηγική σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ και αναβαθμίζεται η σημασία της Ελλάδας για το δυτικό σύστημα ασφαλείας, με προφανή θετικά αποτελέσματα για τα εθνικά συμφέροντα. Συμπέρασμα: Η Ελλάδα έχει σοβαρό διεθνοπολιτικό και στρατιωτικό περιφερειακό ρόλο, εφόσον ενισχύσει τους συμμαχικούς «δεσμούς» της με τις ΗΠΑ. Και μάλιστα, οι αναβαθμισμένες διπλωματικές και στρατιωτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ, αποτελούν επένδυση , για την προστασία των εθνικών μας συμφερόντων (ο πυρήνας της  εξωτερικής πολιτικής της Ελληνικής Κυβέρνησης).

Επιπροσθέτως, θέματα ενέργειας και γεωοικονομίας, θα είναι στην ατζέντα των συζητήσεων  του Αμερικανού ΥΠΕΞ Μ. Πομπέο, με τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς εξωτερικών και εθνικής Άμυνας, σύμφωνα με όσα  είπε ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζέφρι Πάϊατ σε ομιλία του στο συνέδριο First Annual Eastern Mediterranean Energy Leadership Summit.  Γι΄ αυτό και ο αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών ,αλλά και ο αμερικανός πρέσβης στη χώρα μας, με δημόσιες παρεμβάσεις τους,  έχουν ταχθεί  υπέρ του “ελληνοτουρκικού διαλόγου σε ζητήματα ενέργειας”.

Με βάση τα παραπάνω,  προκύπτουν ερωτήματα, απορίες  και παρατηρήσεις όπως:

1.      Η Ελληνική Εξωτερική και αμυντική πολιτική, προσαρμόζεται και αποτελεί υποβοηθητικό μέσο, για την επίτευξη Στρατηγικών γεωπολιτικών, ενεργειακών και γεωοικονομικών στόχων  των ΗΠΑ, στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή Βαλκάνια, Μαύρη Θάλασσα, Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή.  Όμως, τα εθνικά συμφέροντα των δύο κρατών, ΗΠΑ και Ελλάδας,  είναι πάντα ταυτόσημα; Ειδικά σε μία περιοχή ασταθή, με κυρίαρχα προβλήματα τις μεταναστευτικές ροές, τις απειλές από τον υβριδικό πόλεμο, τα ανοιχτά πολεμικά μέτωπα, την διεθνή τρομοκρατία και τις σοβαρές εκκρεμότητες που υπάρχουν, στην εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της περιοχής, αλλά  και της ασφάλειας των αγωγών μεταφοράς ενέργειας. 

2.      Ο βαθμός στρατιωτικής εξάρτησης της Ελλάδας από τις ΗΠΑ, είναι αντιστρόφως ανάλογος, της αυτόνομης επιχειρησιακής ικανότητας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων,  να ανταποκριθούν επαρκώς στον  θεσμικό τους ρόλο, όπως αυτός ρητά προβλέπεται από το Σύνταγμα της χώρας; Από καμιά διμερή ελληνο-αμερικανική συμφωνία (επίσημο κείμενο), δεν προκύπτει, δέσμευση των ΗΠΑ, που να είναι αποτρεπτική της επεκτατικής και αναθεωρητικής πολιτικής της Τουρκίας στο Αιγαίο και την ΑΟΖ της Κύπρου, παρά τις σοβαρές παραχωρήσεις και υποχωρήσεις, διαχρονικά των ελληνικών κυβερνήσεων,  στις αμερικανικές απαιτήσεις ασφάλειας. Πρέπει να γίνει σαφές ότι, η Ελλάδα, μόνη της, χωρίς συμμαχική (νατοϊκή) ή αμερικανική βοήθεια, θα αντιμετωπίσει, με τα στρατιωτικά μέσα που διαθέτει, ένοπλη αμφισβήτηση της εθνικής της κυριαρχίας και προσβολής της εδαφικής της ακεραιότητας.

3.      Εκτιμώ ότι MDCA, είναι μια ετεροβαρής αμυντική συμφωνία, που εξυπηρετεί πρωτίστως τα αμερικανικά στρατιωτικά-επιχειρησιακά και επεμβατικά σχέδια. Τα οφέλη της Ελλάδας είναι θεωρητικά, έωλα και πλήρως εξαρτώμενα από τα επιχειρησιακά (στρατιωτικά ) σχέδια των ΗΠΑ, εντασσόμενα, στους γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς Στρατηγικούς στόχους της Ουάσιγκτον, για την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή (Μαύρη Θάλασσα, Βαλκάνια, Αν. Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, Τουρκία, Ιράκ, Ιράν) και φυσικά,  από την κατάληξη της δυναμικής εξέλιξης των σχέσεων Τουρκίας και ΗΠΑ.